Οι γύπες πάνω από το πτώμα

Το κείμενο αυτό του Δημήτρη Καζάκη, το οποίο αναδημοσιεύουμε σήμερα, δημοσιεύθη­κε στο «Π» στις 8 Απριλίου 2010, ενάμιση χρό­νο πριν, λίγες μέρες προτού ο πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου αναγγείλει την υπαγωγή της χώ­ρας στον «μηχανισμό στήριξης». Τούτες τις μέ­ρες, το BBC μετέδωσε ένα ρεπορτάζ που απο­τελεί πλήρη επιβεβαίωση εκείνης της προειδο­ποίησης του συνεργάτη του «Π». Παραθέτουμε το σχετικό απόσπασμα από την «Καθημερινή»:

«Ρεπορτάζ του ραδιοφώνου του BBC αποκα­λύπτει ότι αρκετά hedge fund (κεφάλαια αντι­στάθμισης πιστωτικού κινδύνου) σχεδιάζουν να αγοράσουν ελληνικά ομόλογα βραχείας ωρίμανσης εφόσον προχωρήσει το εθελοντικό κούρεμα των ομολόγων που κατέχουν ιδιώτες πιστωτές.
Σύμφωνα με το σχέδιο, τα hedge fund θα αρ­νηθούν να συμμετάσχουν εθελοντικά σε αυτό το κούρεμα απαιτώντας πλήρη αποπληρωμή των όσων θα τους οφείλει η ελληνική κυβέρ­νηση. Θεωρούν ότι με την απομείωση του ελ­ληνικού χρέους προς τις τράπεζες η Αθήνα θα είναι σε θέση να καλύψει τις οφειλές που προ­κύπτουν από ομόλογα που θα λήγουν τον Μάρ­τιο του 2012, τα οποία και σκοπεύουν να αγο­ράσουν.
Με τον τρόπο αυτόν τα διεθνή επενδυτικά κε­φάλαια εκτιμούν ότι μπορούν να αποκομίσουν κέρδη από 60% έως 100%.

Αναλυτής που μιλά στο BBC σχολιάζει ότι η αδικία θα είναι προφανής σε μια περίοδο οικο­νομικής δυσπραγίας με αποτέλεσμα να θεωρεί­ται σχεδόν βέβαιο ότι θα υπάρξουν έντονες κοι­νωνικές αντιδράσεις στην Ευρώπη εφόσον απο­καλυφθεί μία τέτοια εξέλιξη».
«Τρελή» κερδοσκοπία
Αυτό που διαπιστώνουμε σήμερα είναι ότι αυτοί που σήμερα, κατά το BBC, ετοιμάζονται να κερδοσκοπήσουν τρελά πάνω στο πτώμα της ελληνικής οικονομίας έπιαναν θέσεις πριν ακό­μη η κυβέρνηση Παπανδρέου καταφύγει στον μηχανισμό «σωτηρίας». Ακολουθούσαν επιμε­λώς τα ίχνη των κινήσεών της. Έχοντας, προφανώς, με κάποιον τρόπο, τη βεβαιότητα πως έπι­αναν θέσεις χρυσοφόρες.
Ε, ήρθε η ώρα να εξαργυρώσουν τους κόπους και την υπομονή τους. Τώρα που, όπως λέει και το «Βήμα», «η ελληνική κυβέρνηση έχει αποδε­χθεί τη λύση του μεγάλου “κουρέματος” ανα­λαμβάνοντας πλήρως και την ευθύνη των συνε­πειών του. Πράγμα που σημαίνει ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει συμφωνήσει να εισέλθει στη ζώνη της πτώχευσης».
Εκείνης της πτώχευσης για την οποία προει­δοποιούσαμε όλη την τελευταία διετία ότι είναι η αναπόφευκτη κατάληξη των επιλογών της κυ­βέρνησης. Όταν ο Γιώργος Παπανδρέου και η κυβέρνησή του υποστήριζαν ότι μας σώζουν...
Του Δημήτρη Καζάκη
Οικονομολόγου – Αναλυτή

Τις τελευταίες ημέρες βρίσκε­ται σε εξέλιξη μια μεγάλη αναδιανομή ομολόγων του ελληνικού χρέους. Το γεγο­νός αυτό είναι που κυρίως παρασύρει τα επιτόκια - spreads στα ύψη. Μια σει­ρά επενδυτικών τραπεζών, θεσμικών επενδυτών και hedge funds εκμεταλ­λεύονται τη διαφαινόμενη πτώχευση της χώρας για να αγοράσουν στη δευ­τερογενή αγορά μεγάλες ποσότητες ελληνικών τίτλων.
Είναι δε τέτοια η προσφορά ελλη­νικών τίτλων από τους αρχικούς κατό­χους τους, ώστε οι διεθνείς κερδοσκό­ποι αγοράζουν κοψοχρονιά. Με τον τρόπο αυτόν σημαντικό μέρος του ελ­ληνικού χρέους τίθεται υπό τον έλεγ­χο των πιο κερδοσκοπικών κεφαλαίων διεθνώς που ειδικεύονται στην εκμε­τάλλευση υπερχρεωμένων χωρών. Στη διεθνή ορολογία αποκαλούνται vulture funds , δηλαδή επενδυτικά κε­φάλαια - γύπες.

Τι είναι αυτά τα επενδυτικά κεφά­λαια; Είναι διεθνείς θεσμικοί επεν­δυτές που αγοράζουν τίτλους χρέους τους οποίους έχει εκδώσει μια επιχεί­ρηση ή ένα κράτος το οποίο βρίσκεται στα πρόθυρα της χρεοκοπίας. Στόχος τους είναι να αγοράσουν αυτούς τους τίτλους όσο πιο φθηνά γίνεται και κα­τόπιν να απαιτήσουν την αποζημίωσή τους από τον εκδότη αυτών των τίτλων, όταν αυτός θα έχει χρεοκοπήσει. Την απαίτησή τους αυτήν τη στοιχειοθε­τούν συνήθως με δυο τρόπους:
α. Προσφεύγοντας στα δικαστήρια των ανεπτυγμένων χωρών για να εκδώσουν εκτελεστές αποφάσεις σε βάρος της χώρας - οφειλέτη.
β. Εκβιάζοντας τη χώρα που βρίσκε­ται υπό καθεστώς πτώχευσης, μη επι­τρέποντας την αναπροσαρμογή ή την αναδιάρθρωση του χρέους της, αν δεν αμειφθούν πλουσιοπάροχα.
Στην περίπτωση, π.χ., της Αργεντινής αυτά τα vulture funds κατόρθωσαν λί­γους μήνες πριν από την επίσημη πτώ­χευση της χώρας να αγοράσουν αρκετούς τίτλους χρέους μόλις στο 20% της ονομαστικής τους αξίας. Με την κήρυ­ξη της επίσημης χρεοκοπίας και την εγκατάσταση του ΔΝΤ το 2002, αυτοί οι κερδοσκόποι απαίτησαν με δικαστι­κές αγωγές εναντίον της Αργεντινής να αποζημιωθούν στο ακέραιο της ονομα­στικής αξίας των τίτλων που είχαν στα χέρια τους.
Η Αργεντινή δεν έχει ξεμπλέξει ακό­μη με δαύτους, ενώ πρόσφατα η κυ­βέρνηση της χώρας κατέφυγε ξανά στον διεθνή δανεισμό με υψηλό κό­στος (με επιτόκιο άνω του 10%) προ­κειμένου να ξεπληρώσει μέρος των απαιτήσεών τους.
Ανάλογα παραδείγματα υπάρχουν πολλά.  Για παράδειγμα, ένα τέτοιο επενδυτικό κεφάλαιο, το Donegal International με έδρα στις Βρετανι­κές Παρθένες Νήσους, προσέφυγε το 2007 στα βρετανικά δικαστήρια ενα­ντίον της Ζάμπια με το αίτημα να απο­ζημιωθεί για ένα δάνειο που η συγκε­κριμένη χώρα είχε συνάψει με τη Ρου­μανία το 1979 και είχε εξαγοράσει ο επενδυτικός οίκος από τη ρουμανική κυβέρνηση.
Το δάνειο ήταν ονομαστικής αξίας 15 εκατ. δολαρίων και είχε συναφθεί με τη Ρουμανία προκειμένου η Ζάμπια να αγοράσει ρουμάνικα τρακτέρ. Η Donegal το είχε πρόθυμα εξαγοράσει πληρώνοντας μόνο 3,2 εκατ. δολάρια. Από το δικαστήριο ζητούσε να της επι­δικαστεί αποζημίωση συνολικής αξίας 55 εκατ. δολαρίων. Έπειτα από θετική απόφαση του βρετανικού δικαστηρί­ου, η Ζάμπια συμφώνησε να συμβιβα­στεί στα 15,5 εκατ. δολάρια.

Η Λιβερία
Τον Νοέμβριο του 2009 ένα άλλο βρετανικό δικαστήριο διέταξε τη Λιβε­ρία να καταβάλει 20 εκατ. δολάρια σε δυο επενδυτικά κεφάλαια, στο Hamsah Investments με έδρα τις Βρετανικές Παρθένες Νήσους και τη Wall Capita l με έδρα τα Νησιά Καϊμάν. Η απαίτηση βασιζόταν σ’ ένα δάνειο 6,5 εκατ. δο­λαρίων που η Λιβερία είχε συνάψει με την πρώην Chemical Bank των Η ΠΑ το 1978. Ένα δικαστήριο της Νέας Υόρκης αποφάσισε το 2002 ότι η Λιβερία χρω­στούσε 18 εκατ. δολάρια και έκτοτε τα δυο επενδυτικά κεφάλαια προσπαθού­σαν να εισπράξουν την οφειλή μαζί με τους τόκους υπερημερίας.
Κι επειδή η Λιβερία βρισκόταν, όπως και συνεχίζει να βρίσκεται, υπό την κη­δεμονία του ΔΝΤ, της Παγκόσμιας Τρά­πεζας και της Αφρικανικής Τράπεζας Αναπτύξεως, η απόφαση του βρετα­νικού δικαστηρίου εκτελέστηκε, ανα­γκάζοντας μια ρημαγμένη χώρα από έναν υπερδεκαετή εμφύλιο να πληρώ­σει στους γύπες της διεθνούς αγοράς πάνω από το 5% του κρατικού της προ­ϋπολογισμού.
Συνήθως τα επενδυτικά κεφάλαια αυτού του τύπου συνδέονται με επενδυτι­κές τράπεζες, όπως π.χ. την Goldman Sachs, που τα βοηθούν να συγκεντρώ­σουν τα απαιτούμενα κεφάλαια και να οικοδομήσουν τις απαραίτητες διασυν­δέσεις με τις χώρες που θέλουν να λε­ηλατήσουν.
Ανοίξαμε την πόρτα...
Μπροστά στη διαφαινόμενη επίση­μη χρεοκοπία της Ελλάδας, τα κεφά­λαια που έχουν συγκεντρωθεί για την εξαγορά τίτλων στη δευτερογενή αγο­ρά ανέρχονται περίπου στα 7 δισ. ευρώ και έχουν θέσει στόχο την εξαγορά άνω των 45 δισ. ευρώ ελληνικού χρέους. Τουλάχιστον σε πρώτη φάση. Πρωτα­γωνιστές αυτών των εξαγορών είναι τα hedge funds που είχαν συναντηθεί σε άτυπο δείπνο εργασίας στο Μανχάταν στις 8 Φεβρουαρίου. Κι όχι μόνο.
Την πόρτα για την είσοδο αυτών των κερδοσκόπων   στη   διαπραγμάτευση του ελληνικού χρέους άνοιξε η ίδια η κυβέρνηση με τις δυο εκδόσεις ομολό­γων επταετούς και εικοσαετούς διάρ­κειας τη Μεγάλη Δευτέρα και Τρίτη.
Η κυβέρνηση με την έκδοση του επταετούς ομολογιακού δανείου των 5 δισ. ευρώ, που μόλις και μετά βίας κά­λυψε, χάρη κυρίως στις ελληνικές και κυπριακές τράπεζες, οι οποίες επωμί­στηκαν πάνω από το 40% της προσφο­ράς, όπως και με το εικοσαετές, όπου, αντί για ένα 1 δισ. ευρώ που ζητούσε, κατόρθωσε να συγκεντρώσει μόλις 390 εκατ. ευρώ, έσπειρε τον πανικό στις αγορές ομολόγων. Με τον τρόπο αυτόν το μήνυμα που φρόντισε η κυβέρνηση να περάσει στις αγορές είναι ότι η Ελ­λάδα αδυνατεί πλέον να αντλήσει τα απαιτούμενα κεφάλαια. Έτσι, αρκετοί κάτοχοι ελληνικών ομολόγων, καταμε­σής της Μεγάλης Εβδομάδας, έτρεξαν να ξεφορτωθούν όπως - όπως τους τίτ­λους τους στη δευτερογενή αγορά δη­μιουργώντας κατάσταση ενός «μίνι» κραχ. Γι’ αυτό και τα spreads άρχισαν να καλπάζουν από την επομένη των δύο εκδόσεων. Την κατάσταση αυτή επιδείνωσε δραματικά και η επίσημη ανακοίνωση ότι προς τα μέσα Απριλίου η χώρα θα επιχειρήσει να εκδώσει ομό­λογα δολαρίου, ώστε να επιχειρήσει να αντλήσει κεφάλαια από τις αγορές των ΗΠΑ και της Ασίας. Η ανακοίνωση αυτή, στη γλώσσα των αγορών, σήμαινε ότι η Ελλάδα επιβεβαίωνε την αδυναμία της να στηριχθεί στο ευρώ και να αντλήσει κεφάλαια από την ευρωπαϊκή αγορά, όπως έκανε χρόνια τώρα. Το αποτέ­λεσμα είναι να ενισχυθεί το ξεπούλη­μα ελληνικών τίτλων στη δευτερογενή αγορά και τα επιτόκια να εκτοξευθούν άνω του 7,1%.
Μήπως από πρόθεση;
Ποιος επωφελήθηκε από αυτήν την κατάσταση; Μα φυσικά οι κερδοσκό­ποι των hedge funds , που βρήκαν την ιδανική ευκαιρία να αγοράσουν ελληνι­κούς τίτλους κοψοχρονιά, έως και 15% της ονομαστικής τους αξίας, σύμφωνα με πληροφορίες της αγοράς. Με άλλα λόγια, η κυβέρνηση πυροδότησε εδώ και σχεδόν δυο εβδομάδες ένα αλισβε­ρίσι στις αγορές, όπου αγοράζεται και πουλιέται όχι μόνο το χρέος της χώρας, αλλά ολόκληρη η Ελλάδα.
Όλα αυτά συνέβησαν «κατά λάθος»; Εν αγνοία της κυβέρνησης ή από πρό­θεση; Το γεγονός ότι κυβερνητικοί αξι­ωματούχοι από την εποχή της επίσκε­ψης του Πόλσον στην Αθήνα τον περα­σμένο Ιανουάριο έως και σήμερα, δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να μεθο­δεύουν συναντήσεις με κλιμάκια χρη­ματιστών και επενδυτικών κεφαλαίων από το εξωτερικό, να μεσολαβούν με τράπεζες και τραπεζίτες και να επιδί­δονται σε κάθε είδους «δημιουργική χρηματοπιστωτική πρακτική», όπως κάνει πρώην υπάλληλος της Goldman Sachs που σήμερα βρίσκεται επικεφα­λής του Οργανισμού Διαχείρισης Δη­μοσίου Χρέους, δεν αφήνει και πολλά περιθώρια για να πιστέψει κανείς στις αθώες προθέσεις των ιθυνόντων.
Αυτοπαγίδευση της Ελλάδας...

Η κυβέρνηση έχει βρεθεί παγιδευμένη στη δική της πολιτική και στην πρακτική εθελοδουλίας που εφαρμόζει προκειμένου να εξαγνίσει την Ε.Ε. και το ευρώ. Από την τακτική που έχει ακολουθήσει μέχρι τώρα έχουμε τα εξής απο­τελέσματα:
1 Όχι μόνο έχει εξουθενώσει το λαϊκό εισό­δημα, αλλά έχει τσακίσει την αγορά και έχει βυθίσει την οικονομία σε μια ύφεση που όμοιά της δεν έχει γνωρίσει σ’ ολόκληρη τη μετεμφυλιακή περίοδο της ιστορίας της. Είναι χα-ρακτηριστικό ότι η ίδια η Κομισιόν εκτιμά ότι το ΑΕΠ θα υποχωρήσει φέτος περισσότερο από 2,5%, ενώ το «Economist» υπολογίζει ότι με τις καλύτερες των προϋποθέσεων το ΑΕΠ της χώρας θα υποχωρήσει πάνω από 5% έως το 2014. Αυτό σημαίνει ότι έως το 2014 η ανερ­γία θα εκτοξευθεί με βάση τον επίσημο τρόπο μέτρησης στο 25% - 30%.

2 Παρά τη σκληρή μονόπλευρη λιτότητα, τα ταμεία της κυβέρνησης είναι περισσό­τερο άδεια φέτος απ’ ό,τι πέρυσι. Ο Έρικ Νίλσεν, επικεφαλής οικονομολόγος της Goldman Sachs, εκτιμά σε έκθεση της προηγούμενης εβδομάδας ότι το δημόσιο έλλειμμα, που η κυ­βέρνηση υπολόγισε σε 12,7% του ΑΕΠ για το 2009, έχει φτάσει στο 16% του ΑΕΠ! Ανάλογες εκτιμήσεις κάνει και η Κομισιόν, η οποία εκτι­μά ότι το 2010 θα κλείσει με δημόσιο έλλειμ­μα της τάξης τουλάχιστον του 13% του ΑΕΠ.
Κι όλα αυτά επειδή αφενός η πρωτοφα­νής απόλυτη μείωση του λαϊκού εισοδήμα­τος και η ως εκ τούτου δραστική συρρίκνωση της εσωτερικής ζήτησης δεν θα αποφέρει τα προσδοκώμενα έσοδα στο κράτος, αφε­τέρου η διαρκώς αυξανόμενη εξυπηρέτηση του χρέους θα επιβαρύνει δραματικά τις δα­πάνες.
3 Το δημόσιο χρέος όχι μόνο δεν πρόκειται να συγκρατηθεί, αλλά όλες οι εκτιμήσεις συγκλίνουν στο ότι πρόκειται να εκτοξευθεί σε νέα ύψη. Έως το 2012 θα βρίσκεται στο 150%, ενώ η εξυπηρέτησή του θα απορροφά το 35%-40% του ΑΕΠ της χώρας!
Το μόνο που έχει καταφέρει η πολιτική της «αποκατάστασης της αξιοπιστίας στις αγορές» είναι να μετατρέψει τη χώρα σε έρμαιο των δι­εθνών κερδοσκόπων, οι οποίοι μόνο από την αύξηση των επιτοκίων έχουν αποκομίσει πάνω από 13 δισ. ευρώ επιπλέον κέρδος.
Πώς αντιδρά στην κατάσταση αυτή η κυβέρ­νηση; Συνεχίζει στον ίδιο καταστροφικό μονό­δρομο. Επιχειρεί να προλειάνει το έδαφος για τους γύπες της αγοράς, αλλά και για το ΔΝΤ, με τις αποκαλούμενες «μεταρρυθμίσεις». Στη δι­εθνή πρακτική οι κερδοσκόποι και το ΔΝΤ πά­νε χέρι με χέρι. Οι εκβιασμοί από τα διάφορα vulture funds και η επιβολή της βίαιης αναδι­άρθρωσης του χρέους από το ΔΝΤ έρχονται να αλληλοσυμπληρωθούν.ΠΟΝΤΙΚΙ