Δρ Γιώργος Βαφειάδης, οικονομολόγος, πρώην πανεπιστημιακός και τ. στέλεχος της ΑΤΕbank, e-mail: gvafid@otenet.gr
Σε όσους γνωρίζουν οικονομικά και οικονομική ιστορία, είναι γνωστή η Σχολή των Θεσμικών Οικονομολόγων, η οποία άνθισε κυρίως στις
Σκανδιναβικές Χώρες. Στις παραλλαγές της θεωρίας αυτής υποστηρίζεται η άποψη ότι η εξέλιξη των θεσμών σε μία χώρα εξηγεί την οικονομική συμπεριφορά των κατοίκων της και τη γενικότερη μακροπρόθεσμη οικονομική της πορεία και ανάπτυξη.
Οι Θεσμικοί οικονομολόγοι (Thorstein Veblen, John R. Commons, John Kenneth Galbraith κ.ά.), σε αντίθεση με τις αντιλήψεις της Κλασικής Σχολής, όπου οι οικονομικές μεταβλητές που χρησιμοποιούνται για τη μελέτη της οικονομικής δραστηριότητας ισχύουν ανεξαρτήτως τόπου και χρόνου, δίνουν μία δυναμική και τοπική διάσταση στις τελευταίες. Συνεπώς, ιστορικοί, κοινωνικοί και θεσμικοί παράγοντες διαμορφώνουν τα φαινόμενα της οικονομίας και, γενικότερα, τον τρόπο λειτουργίας του οικονομικού συστήματος.
Δεν είναι λοιπόν τυχαίο που, με ελάχιστες εξαιρέσεις, το ανεξάρτητο ελληνικό κρατίδιο μετά τον Καποδίστρια, μονίμως υποτελές στις ξένες δυνάμεις και με μία παρασιτική - μεταπρατική αστική τάξη χωρίς εθνική συνείδηση, ακολούθησε την ιστορικά παρακμιακή του πορεία, με προβληματικούς θεσμούς, ενώ η κοινωνική συναίνεση και η συλλογικότητα ήταν μονίμως απούσες. Η σημερινή κατάσταση των σκανδάλων, της χρεοκοπίας της χώρας, της ανθρωπιστικής κρίσης και της παντελούς έλλειψης αναπτυξιακής προοπτικής αποτελεί το φυσικό επακόλουθο των παραπάνω.
Η τρικομματική μνημονιακή κυβέρνηση που εξελέγη στις εκλογές της 17ης Ιουνίου από τους φοβισμένους συντηρητικούς «νοικοκυραίους» και τους ευρωραγιάδες, αν είχε τη στοιχειώδη αξιοπρέπεια, θα έπρεπε να έχει ήδη παραιτηθεί γιατί αθέτησε την προεκλογική της δέσμευση για την επαναδιαπραγμάτευση των μνημονίων αποδεικνύοντας ότι είναι υπάλληλοι της τρόικας. Θα πρέπει όμως να απαντήσει και στα παρακάτω ερωτήματα:
• Συνεχώς πιπιλάει τη νεφελώδη καραμέλα των μεταρρυθμίσεων μαζί με τους τροϊκανούς. Μεταρρυθμίσεις προς ποία κατεύθυνση; Μήπως ακούσαμε κάτι για την αναθεώρηση του συντάγματος; Μήπως ακούσαμε κάτι για την πάταξη της γραφειοκρατίας ή για θεσμικές μεταβολές με στόχο την επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας με αναπτυξιακές προοπτικές; Μήπως έκαναν κάποια προσπάθεια για την ανάκτηση της εθνικής κυριαρχίας σε ανώτατο πολιτικό επίπεδο;
• Μήπως μας είπε ποιος κερδίζει από τη διαχείριση της κρίσης, όταν στην τριετία 2009-2012, ενώ το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 20%-25% περίπου, οι μισθοί και οι συντάξεις μειώθηκαν κατά 45% με 50% αναδιανέμοντας την πίτα και αυξάνοντας την ανισότητα της κατανομής του εισοδήματος;
• Μήπως μας είπαν για τη διερεύνηση των σκανδάλων της τελευταίας δεκαετίας; Μήπως επήλθε κάθαρση στο πολιτικό σύστημα και τιμωρία των υπευθύνων που μας οδήγησαν στο σημερινό τραγικό αδιέξοδο;
• Μήπως πρότειναν ένα εθνικό στρατηγικό σχέδιο αναπτυξιακής ανασυγκρότησης της χώρας; Όχι βέβαια. Αντί αυτού πουλάνε τα ασημικά αντί πινακίου φακής για να αποπληρωθεί ένα πολύ μικρό μέρος του χρέους, το οποίο δεν πρόκειται να μειωθεί στο 120% του ΑΕΠ. Υπάρχουν έξυπνες προτάσεις για την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας με τη μετοχοποίηση και πώληση του ΤΑΙΠΕΔ (βλέπε πρόταση του καθηγητή κ. Κ. Χρυσόγονου στον Real FM). Μήπως υπάρχει πολιτική βούληση για τέτοιες πρωτοβουλίες; Όχι βέβαια.
Οι ευρωλάγνοι της κυβέρνησης μας απείλησαν με την επιστροφή στη δραχμή και αδυναμία της χώρας να χρηματοδοτήσει τα ελλείμματά της. Ακόμη και εάν ισοσκελισθεί ο προϋπολογισμός, η χρηματοδότηση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών θα εξακολουθήσει να γίνεται με δανεικά. Ισχυρίζονται ότι με τη δραχμή θα πουληθούν τα πάγια στοιχεία σε εξευτελιστικές τιμές και η αγοραστική αξία των εισοδημάτων θα μειωθεί λόγω του πληθωρισμού και της υποτίμησης του νέου νομίσματος. Μήπως τώρα δεν έχει μειωθεί η αγοραστική τους αξία, όταν οι ονομαστικοί μισθοί και οι συντάξεις μειώθηκαν κατά 50%, ενώ οι τιμές παραμένουν στα ίδια επίπεδα ή αυξάνονται; Μήπως με το υλοποιούμενο δόγμα του σοκ δεν υποβαθμίζεται συνεχώς η αξία των παγίων ώστε να πουληθούν αργότερα για ένα κομμάτι ψωμί στους υποψήφιους επενδυτές;
Είναι οι ίδιοι που με τις πολιτικές τους μας οδηγούν προς τα εκεί χωρίς καμία προετοιμασία και χωρίς ένα εναλλακτικό σχέδιο Β. Πριν από τις τελευταίες εκλογές η Εθνική Τράπεζα δημοσίευσε μία έκθεση για τις καταστροφικές επιπτώσεις από την επιστροφή στη δραχμή. Πράγματι, έχουν δίκιο εάν λάβουμε υπόψη τις παρούσες θεσμικές παραμέτρους και το παρόν σαθρό πολιτικό σύστημα. Εξάλλου η ευρωζώνη δεν ήταν ποτέ η άριστη νομισματική ένωση, βασίστηκε στα συμφέροντα της Γερμανίας και του ισχυρού μάρκου. Η έλλειψη κοινής δημοσιονομικής και φορολογικής πολιτικής, η ανυπαρξία αναδιανεμητικού μηχανισμού μεταξύ χωρών με διαφορετικούς θεσμούς και σημαντικές οικονομικές ανισορροπίες, ο οικονομικός εθνικισμός, ο οποίος έγινε περισσότερο εμφανής με τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, και, τέλος, το γεγονός ότι η ΕΚΤ δεν έχει το δικαίωμα να επιτελέσει τον ρόλο του έσχατου δανειστή (lender of the last resort), όσον αφορά τα κράτη - μέλη, δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αισιοδοξίας για το μέλλον.
Η γεωπολιτική διάσταση και το σχέδιο Β
Με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο της ευρωζώνης δεν υπάρχει μέλλον για τις χώρες του Νότου. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι μία λύση θα ήταν αν η Γερμανία αποχωρούσε από τη ζώνη του ευρώ. Σωστό, όμως θα προχωρούσε η χώρα αυτή σε ένα τέτοιο βήμα, δηλαδή να πάρει το δάχτυλο από το μέλι; Ήδη από τον πόλεμο της πρώην Γιουγκοσλαβίας έχει διαφανεί η πρόθεση της Γερμανίας για τον οικονομικό και γεωπολιτικό έλεγχο της Ευρώπης. Η εισαγωγή του ευρώ, ο ανταγωνισμός με το δολάριο και η εξάρτηση της ευρωζώνης από τις διεθνείς χρηματαγορές ήταν τα εργαλεία για την επιβολή του Δ’ οικονομικού Ράιχ στις χώρες της ευρωζώνης. Εάν αποχωρήσει, θα χάσει τον οικονομικό (βλέπε και τα κέρδη από τη διαφορά των επιτοκίων δανεισμού) και τον γεωπολιτικό έλεγχο. Επιπλέον, η επιστροφή σε ένα ανατιμημένο μάρκο θα είχε δυσμενείς επιπτώσεις στην εξαγωγική οικονομία της ενώ η αύξηση των φθηνότερων εισαγωγών από τις υπόλοιπες χώρες θα μειώσει τα πλεονάσματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της.
Κάποιοι άλλοι, βλέπε ΣΥΡΙΖΑ, υποστηρίζουν ότι η καταγγελία των μνημονίων και η συμμαχία με τις άλλες χώρες του Νότου θα εξαναγκάσουν τη Γερμανία και τις άλλες πλούσιες βόρειες χώρες σε υποχωρήσεις. Πώς όμως θα πιέσουν, με τις υπερχρεωμένες οικονομίες τους σε ύφεση, με την εξάρτησή τους από τις αγορές, από την ΕΚΤ και από τα χρηματοοικονομικά εργαλεία που ελέγχονται από τους Γερμανούς; Και γιατί οι τελευταίοι να υποχωρήσουν και να χάσουν τα στρατηγικά τους πλεονεκτήματα (leverage) για τον οικονομικό και γεωπολιτικό έλεγχο της Ευρώπης; Δεν υπάρχουν παρόμοια ιστορικά παραδείγματα αναστροφής τέτοιων προθέσεων. Άλλωστε η μέχρι τώρα συμπεριφορά της Γερμανίας έχει δείξει ότι δεν ενδιαφέρεται για το ευρωπαϊκό κεκτημένο ή για το νεφελώδες όραμα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Υπάρχει βέβαια και η πρόταση Μπαρόζο για τη δημιουργία ομοσπονδίας ισότιμων κρατών. Τώρα, τι είδους ισοτιμία θα υπάρχει όταν μέχρι τότε κάποια ευρωπαϊκά κράτη θα έχουν χάσει την εθνική τους κυριαρχία και θα έχουν μετατραπεί σε οικονομικούς δορυφόρους - αποικίες, απομένει να μας το εξηγήσουν.
Ειδικότερα όσον αφορά τη χώρα μας, οι πολιτικές δυνάμεις που υποστηρίζουν την παραμονή της στο ευρώ θα πρέπει να δώσουν απαντήσεις στα ακόλουθα ερωτήματα:
• Εάν ακολουθήσουμε την αδιέξοδη και καταστροφική μνημονιακή πολιτική και πουλήσουμε όλα τα ασημικά μισοτιμής, με ποια εργαλεία θα επανέλθει η οικονομία σε τροχιά ανάπτυξης; Με τις άμεσες επενδύσεις στις οικονομικές ζώνες που θα δημιουργηθούν ή με το διεφθαρμένο κράτος Camorra που έχουν δημιουργήσει οι 40-50 οικογένειες της εγχώριας μεταπρατικής οικονομικής ελίτ; Ας μας δείξουν ένα τέτοιο παράδειγμα.
• Εάν καταγγελθούν τα μνημόνια και οι δανειακές συμβάσεις, όπως προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ και οι άλλες αντιμνημονιακές δυνάμεις, ενδεχομένως θα σταματήσουν οι δανειακές ροές από το ΔΝΤ και τους εταίρους. Τι θα γίνει την επόμενη ημέρα και με ποιους βαθμούς ελευθερίας θα κινηθούμε στην ευρωζώνη; Εάν υποθέσουμε ότι οι εταίροι μας, στο πλαίσιο της ανάλυσης κόστους - οφέλους από πιθανή έξοδό μας από το ευρώ, αποδεχτούν ευνοϊκότερους όρους αποπληρωμής, θα λυθούν τα μακροπρόθεσμα δομικά προβλήματα της οικονομίας μας και της ευρωζώνης; Άλλωστε, εάν τελεσφορήσει η πίεση των χωρών του Νότου και η ευρωζώνη μετατραπεί σε άριστη νομισματική ένωση, ώστε να πάψει το αίσχος τα κράτη - μέλη να δανείζονται από τις αγορές ή η ΕΚΤ να κερδοσκοπεί σε βάρος των κρατικών ομολόγων τους, πόσος χρόνος θα χρειαστεί; Μέχρι τότε η χώρα μας θα έχει καταστραφεί και τα τιμαλφή θα έχουν πουληθεί.
Συμπερασματικά, η χώρα μας μέσα στην ευρωζώνη έχει μετατραπεί σε προτεκτοράτο, το σύνταγμα έχει γίνει κουρελόχαρτο, η δημοκρατία μας είναι στην ουσία κοινοβουλευτική δικτατορία, ενώ δεν ισχύουν ούτε το ευρωπαϊκό κεκτημένο ούτε το διεθνές και το ευρωπαϊκό δίκαιο. Πρέπει να υπάρξει δραστική αλλαγή πορείας σε πολιτικό, θεσμικό και οικονομικό επίπεδο. Πρέπει να υπάρξει ένα σχέδιο Β, για το οποίο το παρόν πολιτικό κατεστημένο δεν κάνει καμία κουβέντα. Θα ήθελα όμως να παρουσιάσω ένα άλλο σενάριο επιστροφής στο εθνικό νόμισμα, με διαφορετικό θεσμικό και πολιτικό πλαίσιο. Έστω ότι η de facto χρεοκοπημένη χώρα ανακοινώνει και επίσημα την de jure χρεοκοπία της εντός του ευρώ και διαπραγματεύεται τη συναινετική έξοδό της από την ευρωζώνη, κυρίως όσον αφορά τη σχέση μεταξύ της ΕΚΤ και των ελληνικών τραπεζών για την προστασία των καταθέσεων. Οι νέες θεσμικές και πολιτικές πρωτοβουλίες, αφού καταγγελθούν τα μνημόνια και εκδιωχθούν η τρόικα και οι Γερμανοί επιτηρητές, πρέπει να περιλαμβάνουν τα παρακάτω μέτρα:
I. Εισαγωγή του νέου νομίσματος και υποτίμησή του κατά 50%. Ήδη το ευρώ έχει υποστεί εσωτερική υποτίμηση σχεδόν κατά το ίδιο ποσοστό. Έστω ότι επιτρέπεται η παράλληλη χρήση του ευρώ και του νέου νομίσματος για ένα περιορισμένο χρονικό διάστημα (π.χ. ένα έτος).
II. Πλήρη κρατικό έλεγχο στο τραπεζικό σύστημα και στην ελεγχόμενη από το εξωτερικό ΤτΕ, η οποία βαρύνεται με πλείστα όσα και έχει το αποκλειστικό προνόμιο έκδοσης χαρτονομισμάτων. Εάν ένα κράτος δεν έχει το εκδοτικό προνόμιο, δεν μπορεί να ακολουθήσει ανεξάρτητη οικονομική πολιτική.
III. Για μία μεταβατική περίοδο προσαρμογής της οικονομίας πρέπει να υπάρξει αυστηρός έλεγχος στη διασυνοριακή κίνηση των κεφαλαίων αλλά και των τιμών των αγαθών και υπηρεσιών στο εσωτερικό. Επίσης, για το ίδιο διάστημα να ισχύσει απαγόρευση πώλησης παγίων στοιχείων του ενεργητικού σε εθνικό νόμισμα, αλλά μόνο σε ευρώ, για να αποφευχθεί η εξαγορά τους σε υποτιμημένες τιμές.
IV. Συντακτική εθνοσυνέλευση για την αναθεώρηση του συντάγματος. Υιοθέτηση ενός απλού φορολογικού συστήματος κατά το πρότυπο των ΗΠΑ και σημαντική μείωση των συντελεστών ΦΠΑ για τον περιορισμό των πληθωριστικών πιέσεων. Στην περίπτωση αυτήν δεν θα μειωθούν τα κρατικά έσοδα, δεδομένης της ελαστικότητάς τους ως προς τους έμμεσους φόρους με την αύξηση της ενεργού ζήτησης και τη μείωση της φοροδιαφυγής.
V. Επαναδιαπραγμάτευση του χρέους με βάση το διεθνές και το ευρωπαϊκό δίκαιο στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης του χρέους της Γερμανίας μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο (ρήτρα ανάπτυξης).
VI. Λογιστικό έλεγχο του δημόσιου χρέους και προσδιορισμό εκείνου που ενδεχομένως θεωρείται επαχθές, ώστε το τελευταίο να απαλειφθεί. Να διεκδικηθούν με κάθε τρόπο το αναγκαστικό κατοχικό δάνειο και ο χρυσός που έκλεψαν οι ναζί από την ΤτΕ.
VII. Επαναδιαπραγμάτευση της συνθήκης Δουβλίνο ΙΙ ή απαγκίστρωση από αυτήν.
VIII. Εθνικό στρατηγικό σχέδιο για την ανασυγκρότηση της παραγωγικής δομής της χώρας με αναπτυξιακή προοπτική. Στο πλαίσιο αυτό πρέπει να υλοποιηθεί μία πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική με συμμαχίες που εξυπηρετούν τα εθνικά συμφέροντα (ΑΟΖ κ.λπ.). Εάν ανασυγκροτηθεί η οικονομία μας και με την προϋπόθεση ότι αλλάξουν τα θεσμικά δεδομένα στην αρχιτεκτονική της ευρωπαϊκής νομισματικής ένωσης, μπορούμε να διαπραγματευθούμε την επάνοδό μας σε αυτήν.
Σε τελική ανάλυση, δεν ευελπιστώ ότι το παρόν σαθρό και ανίκανο πολιτικό σύστημα μπορεί να υλοποιήσει τα παραπάνω. Ενδεχομένως, η συσπείρωση όλων των κοινωνικών συλλογικοτήτων σε ένα ενιαίο κίνημα, με μία γενική απεργία διαρκείας και με μεγάλες λαϊκές συγκεντρώσεις, θα μπορούσε να επιφέρει κάποιο αποτέλεσμα. Όμως η φοβισμένη, διασπασμένη και εν υπνώσει ευρισκόμενη ελληνική κοινωνία δεν αφήνει πολλά περιθώρια αισιοδοξίας.ΠΟΝΤΙΚΙ
Σε όσους γνωρίζουν οικονομικά και οικονομική ιστορία, είναι γνωστή η Σχολή των Θεσμικών Οικονομολόγων, η οποία άνθισε κυρίως στις
Σκανδιναβικές Χώρες. Στις παραλλαγές της θεωρίας αυτής υποστηρίζεται η άποψη ότι η εξέλιξη των θεσμών σε μία χώρα εξηγεί την οικονομική συμπεριφορά των κατοίκων της και τη γενικότερη μακροπρόθεσμη οικονομική της πορεία και ανάπτυξη.
Οι Θεσμικοί οικονομολόγοι (Thorstein Veblen, John R. Commons, John Kenneth Galbraith κ.ά.), σε αντίθεση με τις αντιλήψεις της Κλασικής Σχολής, όπου οι οικονομικές μεταβλητές που χρησιμοποιούνται για τη μελέτη της οικονομικής δραστηριότητας ισχύουν ανεξαρτήτως τόπου και χρόνου, δίνουν μία δυναμική και τοπική διάσταση στις τελευταίες. Συνεπώς, ιστορικοί, κοινωνικοί και θεσμικοί παράγοντες διαμορφώνουν τα φαινόμενα της οικονομίας και, γενικότερα, τον τρόπο λειτουργίας του οικονομικού συστήματος.
Δεν είναι λοιπόν τυχαίο που, με ελάχιστες εξαιρέσεις, το ανεξάρτητο ελληνικό κρατίδιο μετά τον Καποδίστρια, μονίμως υποτελές στις ξένες δυνάμεις και με μία παρασιτική - μεταπρατική αστική τάξη χωρίς εθνική συνείδηση, ακολούθησε την ιστορικά παρακμιακή του πορεία, με προβληματικούς θεσμούς, ενώ η κοινωνική συναίνεση και η συλλογικότητα ήταν μονίμως απούσες. Η σημερινή κατάσταση των σκανδάλων, της χρεοκοπίας της χώρας, της ανθρωπιστικής κρίσης και της παντελούς έλλειψης αναπτυξιακής προοπτικής αποτελεί το φυσικό επακόλουθο των παραπάνω.
Η τρικομματική μνημονιακή κυβέρνηση που εξελέγη στις εκλογές της 17ης Ιουνίου από τους φοβισμένους συντηρητικούς «νοικοκυραίους» και τους ευρωραγιάδες, αν είχε τη στοιχειώδη αξιοπρέπεια, θα έπρεπε να έχει ήδη παραιτηθεί γιατί αθέτησε την προεκλογική της δέσμευση για την επαναδιαπραγμάτευση των μνημονίων αποδεικνύοντας ότι είναι υπάλληλοι της τρόικας. Θα πρέπει όμως να απαντήσει και στα παρακάτω ερωτήματα:
• Συνεχώς πιπιλάει τη νεφελώδη καραμέλα των μεταρρυθμίσεων μαζί με τους τροϊκανούς. Μεταρρυθμίσεις προς ποία κατεύθυνση; Μήπως ακούσαμε κάτι για την αναθεώρηση του συντάγματος; Μήπως ακούσαμε κάτι για την πάταξη της γραφειοκρατίας ή για θεσμικές μεταβολές με στόχο την επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας με αναπτυξιακές προοπτικές; Μήπως έκαναν κάποια προσπάθεια για την ανάκτηση της εθνικής κυριαρχίας σε ανώτατο πολιτικό επίπεδο;
• Μήπως μας είπε ποιος κερδίζει από τη διαχείριση της κρίσης, όταν στην τριετία 2009-2012, ενώ το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 20%-25% περίπου, οι μισθοί και οι συντάξεις μειώθηκαν κατά 45% με 50% αναδιανέμοντας την πίτα και αυξάνοντας την ανισότητα της κατανομής του εισοδήματος;
• Μήπως μας είπαν για τη διερεύνηση των σκανδάλων της τελευταίας δεκαετίας; Μήπως επήλθε κάθαρση στο πολιτικό σύστημα και τιμωρία των υπευθύνων που μας οδήγησαν στο σημερινό τραγικό αδιέξοδο;
• Μήπως πρότειναν ένα εθνικό στρατηγικό σχέδιο αναπτυξιακής ανασυγκρότησης της χώρας; Όχι βέβαια. Αντί αυτού πουλάνε τα ασημικά αντί πινακίου φακής για να αποπληρωθεί ένα πολύ μικρό μέρος του χρέους, το οποίο δεν πρόκειται να μειωθεί στο 120% του ΑΕΠ. Υπάρχουν έξυπνες προτάσεις για την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας με τη μετοχοποίηση και πώληση του ΤΑΙΠΕΔ (βλέπε πρόταση του καθηγητή κ. Κ. Χρυσόγονου στον Real FM). Μήπως υπάρχει πολιτική βούληση για τέτοιες πρωτοβουλίες; Όχι βέβαια.
Οι ευρωλάγνοι της κυβέρνησης μας απείλησαν με την επιστροφή στη δραχμή και αδυναμία της χώρας να χρηματοδοτήσει τα ελλείμματά της. Ακόμη και εάν ισοσκελισθεί ο προϋπολογισμός, η χρηματοδότηση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών θα εξακολουθήσει να γίνεται με δανεικά. Ισχυρίζονται ότι με τη δραχμή θα πουληθούν τα πάγια στοιχεία σε εξευτελιστικές τιμές και η αγοραστική αξία των εισοδημάτων θα μειωθεί λόγω του πληθωρισμού και της υποτίμησης του νέου νομίσματος. Μήπως τώρα δεν έχει μειωθεί η αγοραστική τους αξία, όταν οι ονομαστικοί μισθοί και οι συντάξεις μειώθηκαν κατά 50%, ενώ οι τιμές παραμένουν στα ίδια επίπεδα ή αυξάνονται; Μήπως με το υλοποιούμενο δόγμα του σοκ δεν υποβαθμίζεται συνεχώς η αξία των παγίων ώστε να πουληθούν αργότερα για ένα κομμάτι ψωμί στους υποψήφιους επενδυτές;
Είναι οι ίδιοι που με τις πολιτικές τους μας οδηγούν προς τα εκεί χωρίς καμία προετοιμασία και χωρίς ένα εναλλακτικό σχέδιο Β. Πριν από τις τελευταίες εκλογές η Εθνική Τράπεζα δημοσίευσε μία έκθεση για τις καταστροφικές επιπτώσεις από την επιστροφή στη δραχμή. Πράγματι, έχουν δίκιο εάν λάβουμε υπόψη τις παρούσες θεσμικές παραμέτρους και το παρόν σαθρό πολιτικό σύστημα. Εξάλλου η ευρωζώνη δεν ήταν ποτέ η άριστη νομισματική ένωση, βασίστηκε στα συμφέροντα της Γερμανίας και του ισχυρού μάρκου. Η έλλειψη κοινής δημοσιονομικής και φορολογικής πολιτικής, η ανυπαρξία αναδιανεμητικού μηχανισμού μεταξύ χωρών με διαφορετικούς θεσμούς και σημαντικές οικονομικές ανισορροπίες, ο οικονομικός εθνικισμός, ο οποίος έγινε περισσότερο εμφανής με τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, και, τέλος, το γεγονός ότι η ΕΚΤ δεν έχει το δικαίωμα να επιτελέσει τον ρόλο του έσχατου δανειστή (lender of the last resort), όσον αφορά τα κράτη - μέλη, δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αισιοδοξίας για το μέλλον.
Η γεωπολιτική διάσταση και το σχέδιο Β
Με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο της ευρωζώνης δεν υπάρχει μέλλον για τις χώρες του Νότου. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι μία λύση θα ήταν αν η Γερμανία αποχωρούσε από τη ζώνη του ευρώ. Σωστό, όμως θα προχωρούσε η χώρα αυτή σε ένα τέτοιο βήμα, δηλαδή να πάρει το δάχτυλο από το μέλι; Ήδη από τον πόλεμο της πρώην Γιουγκοσλαβίας έχει διαφανεί η πρόθεση της Γερμανίας για τον οικονομικό και γεωπολιτικό έλεγχο της Ευρώπης. Η εισαγωγή του ευρώ, ο ανταγωνισμός με το δολάριο και η εξάρτηση της ευρωζώνης από τις διεθνείς χρηματαγορές ήταν τα εργαλεία για την επιβολή του Δ’ οικονομικού Ράιχ στις χώρες της ευρωζώνης. Εάν αποχωρήσει, θα χάσει τον οικονομικό (βλέπε και τα κέρδη από τη διαφορά των επιτοκίων δανεισμού) και τον γεωπολιτικό έλεγχο. Επιπλέον, η επιστροφή σε ένα ανατιμημένο μάρκο θα είχε δυσμενείς επιπτώσεις στην εξαγωγική οικονομία της ενώ η αύξηση των φθηνότερων εισαγωγών από τις υπόλοιπες χώρες θα μειώσει τα πλεονάσματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της.
Κάποιοι άλλοι, βλέπε ΣΥΡΙΖΑ, υποστηρίζουν ότι η καταγγελία των μνημονίων και η συμμαχία με τις άλλες χώρες του Νότου θα εξαναγκάσουν τη Γερμανία και τις άλλες πλούσιες βόρειες χώρες σε υποχωρήσεις. Πώς όμως θα πιέσουν, με τις υπερχρεωμένες οικονομίες τους σε ύφεση, με την εξάρτησή τους από τις αγορές, από την ΕΚΤ και από τα χρηματοοικονομικά εργαλεία που ελέγχονται από τους Γερμανούς; Και γιατί οι τελευταίοι να υποχωρήσουν και να χάσουν τα στρατηγικά τους πλεονεκτήματα (leverage) για τον οικονομικό και γεωπολιτικό έλεγχο της Ευρώπης; Δεν υπάρχουν παρόμοια ιστορικά παραδείγματα αναστροφής τέτοιων προθέσεων. Άλλωστε η μέχρι τώρα συμπεριφορά της Γερμανίας έχει δείξει ότι δεν ενδιαφέρεται για το ευρωπαϊκό κεκτημένο ή για το νεφελώδες όραμα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Υπάρχει βέβαια και η πρόταση Μπαρόζο για τη δημιουργία ομοσπονδίας ισότιμων κρατών. Τώρα, τι είδους ισοτιμία θα υπάρχει όταν μέχρι τότε κάποια ευρωπαϊκά κράτη θα έχουν χάσει την εθνική τους κυριαρχία και θα έχουν μετατραπεί σε οικονομικούς δορυφόρους - αποικίες, απομένει να μας το εξηγήσουν.
Ειδικότερα όσον αφορά τη χώρα μας, οι πολιτικές δυνάμεις που υποστηρίζουν την παραμονή της στο ευρώ θα πρέπει να δώσουν απαντήσεις στα ακόλουθα ερωτήματα:
• Εάν ακολουθήσουμε την αδιέξοδη και καταστροφική μνημονιακή πολιτική και πουλήσουμε όλα τα ασημικά μισοτιμής, με ποια εργαλεία θα επανέλθει η οικονομία σε τροχιά ανάπτυξης; Με τις άμεσες επενδύσεις στις οικονομικές ζώνες που θα δημιουργηθούν ή με το διεφθαρμένο κράτος Camorra που έχουν δημιουργήσει οι 40-50 οικογένειες της εγχώριας μεταπρατικής οικονομικής ελίτ; Ας μας δείξουν ένα τέτοιο παράδειγμα.
• Εάν καταγγελθούν τα μνημόνια και οι δανειακές συμβάσεις, όπως προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ και οι άλλες αντιμνημονιακές δυνάμεις, ενδεχομένως θα σταματήσουν οι δανειακές ροές από το ΔΝΤ και τους εταίρους. Τι θα γίνει την επόμενη ημέρα και με ποιους βαθμούς ελευθερίας θα κινηθούμε στην ευρωζώνη; Εάν υποθέσουμε ότι οι εταίροι μας, στο πλαίσιο της ανάλυσης κόστους - οφέλους από πιθανή έξοδό μας από το ευρώ, αποδεχτούν ευνοϊκότερους όρους αποπληρωμής, θα λυθούν τα μακροπρόθεσμα δομικά προβλήματα της οικονομίας μας και της ευρωζώνης; Άλλωστε, εάν τελεσφορήσει η πίεση των χωρών του Νότου και η ευρωζώνη μετατραπεί σε άριστη νομισματική ένωση, ώστε να πάψει το αίσχος τα κράτη - μέλη να δανείζονται από τις αγορές ή η ΕΚΤ να κερδοσκοπεί σε βάρος των κρατικών ομολόγων τους, πόσος χρόνος θα χρειαστεί; Μέχρι τότε η χώρα μας θα έχει καταστραφεί και τα τιμαλφή θα έχουν πουληθεί.
Συμπερασματικά, η χώρα μας μέσα στην ευρωζώνη έχει μετατραπεί σε προτεκτοράτο, το σύνταγμα έχει γίνει κουρελόχαρτο, η δημοκρατία μας είναι στην ουσία κοινοβουλευτική δικτατορία, ενώ δεν ισχύουν ούτε το ευρωπαϊκό κεκτημένο ούτε το διεθνές και το ευρωπαϊκό δίκαιο. Πρέπει να υπάρξει δραστική αλλαγή πορείας σε πολιτικό, θεσμικό και οικονομικό επίπεδο. Πρέπει να υπάρξει ένα σχέδιο Β, για το οποίο το παρόν πολιτικό κατεστημένο δεν κάνει καμία κουβέντα. Θα ήθελα όμως να παρουσιάσω ένα άλλο σενάριο επιστροφής στο εθνικό νόμισμα, με διαφορετικό θεσμικό και πολιτικό πλαίσιο. Έστω ότι η de facto χρεοκοπημένη χώρα ανακοινώνει και επίσημα την de jure χρεοκοπία της εντός του ευρώ και διαπραγματεύεται τη συναινετική έξοδό της από την ευρωζώνη, κυρίως όσον αφορά τη σχέση μεταξύ της ΕΚΤ και των ελληνικών τραπεζών για την προστασία των καταθέσεων. Οι νέες θεσμικές και πολιτικές πρωτοβουλίες, αφού καταγγελθούν τα μνημόνια και εκδιωχθούν η τρόικα και οι Γερμανοί επιτηρητές, πρέπει να περιλαμβάνουν τα παρακάτω μέτρα:
I. Εισαγωγή του νέου νομίσματος και υποτίμησή του κατά 50%. Ήδη το ευρώ έχει υποστεί εσωτερική υποτίμηση σχεδόν κατά το ίδιο ποσοστό. Έστω ότι επιτρέπεται η παράλληλη χρήση του ευρώ και του νέου νομίσματος για ένα περιορισμένο χρονικό διάστημα (π.χ. ένα έτος).
II. Πλήρη κρατικό έλεγχο στο τραπεζικό σύστημα και στην ελεγχόμενη από το εξωτερικό ΤτΕ, η οποία βαρύνεται με πλείστα όσα και έχει το αποκλειστικό προνόμιο έκδοσης χαρτονομισμάτων. Εάν ένα κράτος δεν έχει το εκδοτικό προνόμιο, δεν μπορεί να ακολουθήσει ανεξάρτητη οικονομική πολιτική.
III. Για μία μεταβατική περίοδο προσαρμογής της οικονομίας πρέπει να υπάρξει αυστηρός έλεγχος στη διασυνοριακή κίνηση των κεφαλαίων αλλά και των τιμών των αγαθών και υπηρεσιών στο εσωτερικό. Επίσης, για το ίδιο διάστημα να ισχύσει απαγόρευση πώλησης παγίων στοιχείων του ενεργητικού σε εθνικό νόμισμα, αλλά μόνο σε ευρώ, για να αποφευχθεί η εξαγορά τους σε υποτιμημένες τιμές.
IV. Συντακτική εθνοσυνέλευση για την αναθεώρηση του συντάγματος. Υιοθέτηση ενός απλού φορολογικού συστήματος κατά το πρότυπο των ΗΠΑ και σημαντική μείωση των συντελεστών ΦΠΑ για τον περιορισμό των πληθωριστικών πιέσεων. Στην περίπτωση αυτήν δεν θα μειωθούν τα κρατικά έσοδα, δεδομένης της ελαστικότητάς τους ως προς τους έμμεσους φόρους με την αύξηση της ενεργού ζήτησης και τη μείωση της φοροδιαφυγής.
V. Επαναδιαπραγμάτευση του χρέους με βάση το διεθνές και το ευρωπαϊκό δίκαιο στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης του χρέους της Γερμανίας μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο (ρήτρα ανάπτυξης).
VI. Λογιστικό έλεγχο του δημόσιου χρέους και προσδιορισμό εκείνου που ενδεχομένως θεωρείται επαχθές, ώστε το τελευταίο να απαλειφθεί. Να διεκδικηθούν με κάθε τρόπο το αναγκαστικό κατοχικό δάνειο και ο χρυσός που έκλεψαν οι ναζί από την ΤτΕ.
VII. Επαναδιαπραγμάτευση της συνθήκης Δουβλίνο ΙΙ ή απαγκίστρωση από αυτήν.
VIII. Εθνικό στρατηγικό σχέδιο για την ανασυγκρότηση της παραγωγικής δομής της χώρας με αναπτυξιακή προοπτική. Στο πλαίσιο αυτό πρέπει να υλοποιηθεί μία πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική με συμμαχίες που εξυπηρετούν τα εθνικά συμφέροντα (ΑΟΖ κ.λπ.). Εάν ανασυγκροτηθεί η οικονομία μας και με την προϋπόθεση ότι αλλάξουν τα θεσμικά δεδομένα στην αρχιτεκτονική της ευρωπαϊκής νομισματικής ένωσης, μπορούμε να διαπραγματευθούμε την επάνοδό μας σε αυτήν.
Σε τελική ανάλυση, δεν ευελπιστώ ότι το παρόν σαθρό και ανίκανο πολιτικό σύστημα μπορεί να υλοποιήσει τα παραπάνω. Ενδεχομένως, η συσπείρωση όλων των κοινωνικών συλλογικοτήτων σε ένα ενιαίο κίνημα, με μία γενική απεργία διαρκείας και με μεγάλες λαϊκές συγκεντρώσεις, θα μπορούσε να επιφέρει κάποιο αποτέλεσμα. Όμως η φοβισμένη, διασπασμένη και εν υπνώσει ευρισκόμενη ελληνική κοινωνία δεν αφήνει πολλά περιθώρια αισιοδοξίας.ΠΟΝΤΙΚΙ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου