Ευρωπαϊκής Ένωσης άνοιξε τις πόρτες της στα υπόλοιπα κράτη μέλη – με την εξαίρεση της Ελλάδας. Το πράγμα άρχιζε να ξεφεύγει από τον έλεγχο...
Στις 11 Φεβρουαρίου είχε προγραμματιστεί συνάντηση των Ευρωπαίων ηγετών για τη μελέτη των μακροπρόθεσμων οικονομικών στόχων της Ευρώπης. Δημοσίως οι κυβερνήσεις επέμεναν ότι το ελληνικό θέμα δεν περιλαμβανόταν στην ατζέντα των συνομιλιών. Η ελπίδα ήταν, δήλωσαν πηγές προσκείμενες σε ευρωπαϊκές ηγεσίες, πως αν η Ευρώπη δεν αναστάτωνε τις αγορές συζητώντας το ζήτημα, η Ελλάδα θα μπορούσε να αναχρηματοδοτήσει τις εκδόσεις των ομολόγων της και το πρόβλημα να αποφευχθεί.
Αλλά τις μέρες που προηγήθηκαν της συνάντησης οι τιμές των ελληνικών ομολόγων – που αποτελούν βασικό δείκτη της εμπιστοσύνης των επενδυτών – άρχισαν να κατακρημνίζονται. Την παραμονή της συνάντησης κορυφής ο κ. Γιούνκερ του Λουξεμβούργου συγκάλεσε επείγουσα τηλεδιάσκεψη των Υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης. Συμφώνησαν σε μια δήλωση που δεσμεύονταν για 'στήριξη' στην Ελλάδα, η οποία επρόκειτο να αναγνωστεί ως συμπέρασμα του συμβουλίου κορυφής.
Ο ρόλος των συμβούλων της Μέρκελ
Στο αυστηρό κτίριο της καγκελαρίας του Βερολίνου, η Αγγέλα Μέρκελ ήταν πολύ δυσαρεστημένη. Οι σύμβουλοί της της έλεγαν ότι το ελληνικό πρόβλημα δεν αποτελούσε απλά μια βραχυπρόθεσμη κρίση ρευστότητας, είχε πολύ μεγαλύτερο βάθος. Η Ελλάδα δεν ήταν οικονομικά ανταγωνιστική και ζούσε πολύ πέρα από τα οικονομικά της μέσα. Δίχως μια μεταρρύθμιση σε βάθος, μια ταχεία διάσωση θα διατηρούσε τη φερεγγυότητα της Ελλάδας για ελάχιστους μήνες, την προειδοποιούσαν. Συν τοις άλλοις το Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας θα απέρριπτε ένα εγχείρημα διάσωσης, εκτός κι αν ήταν απολύτως αναπόφευκτο.
Μέσα στη νύχτα η κ. Μέρκελ τηλεφώνησε στους άλλους Ευρωπαίους ηγέτες, μεταξύ αυτών και στο Γάλλο πρόεδρο, και τους ανακοίνωσε ότι θα προβάλει βέτο σε κάθε υπόσχεση για συνδρομή προς την Ελλάδα, εκτός κι αν η Αθήνα λάμβανε σκληρότερα μέτρα για την περικοπή των δημοσίων ελλειμμάτων της και τη μεταρρύθμιση της ελληνικής οικονομίας. Ο Νικολά Σαρκοζί της απάντησε ότι ο Έλληνας πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου παίρνει ήδη γενναία μέτρα. “Τώρα είναι η στιγμή για να βοηθήσει η Ευρώπη”, της είπε. “Οι χρηματοπιστωτικές αγορές λένε ότι αυτό δεν αποτελεί λύση”, απάντησε η κ. Μέρκελ στον Γάλλο ηγέτη.
Η συνάντηση κορυφής την επόμενη μέρα, μια Πέμπτη, ήταν προγραμματισμένη για τις 10.15 το πρωί στην Βιβλιοθήκη Σολβάι, μια ιστορική βιβλιοθήκη που βρίσκεται σε ένα λόφο των Βρυξελλών. Το βράδυ της Τετάρτης, ο πρόεδρος της ΕΕ Χέρμαν Βαν Ρομπέι τη μετέθεσε κατά 2 και πλέον ώρες. Η επίσημη εξήγηση που δόθηκε για την καθυστέρηση ήταν οι χιονοπτώσεις.
Στην πραγματικότητα, ο κ. Βαν Ρομπέι συσκέπτονταν εκείνο το πρωί στο γραφείο του που βρίσκεται στον 5ο όροφο του κτιρίου των ευρωπαϊκών συναντήσεων κορυφής με τους βασικούς πολιτικούς ηγέτες της Ευρώπης – μεταξύ αυτών ήταν η κ. Μέρκελ, ο κ. Σαρκοζί και ο επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Ζαν Κλοντ Τρισέ. Οι άλλοι Ευρωπαίοι ηγέτες ήταν στημένοι και περίμεναν στη βιβλιοθήκη. Στις αγορές νομισμάτων, το ευρώ ανεβοκατέβαινε προεξοφλώντας μια τολμηρή διάσωση – ή την κατάρρευση. Ο Νικολά Σαρκοζί ζήτησε από τη Γερμανίδα καγκελάριο μια ξεκάθαρη δημόσια διακήρυξη ότι η Ευρώπη στηρίζει την Ελλάδα. “Δεν μπορώ να το κάνω”, του απάντησε εκείνη.
Ο συμβιβασμός της 11ης Φεβρουαρίου
Στο τέλος ο Χέρμαν Βαν Ρομπέι κατάφερε να πετύχει έναν συμβιβασμό με τη μορφή μιας πρότασης 9 λέξεων που συγκολλήθηκε στη δήλωση που αντέγραφαν οι υπάλληλοι έξω από τη διάσκεψη: “Η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει ζητήσει καμιά οικονομική στήριξη”. Στη γλώσσα του ανακοινωθέντος είχε παρεισφρήσει μια αναφορά στην Ελλάδα από την πίσω πόρτα, αλλά ήταν για να επιβεβαιώσει την επιμονή της Αγγέλα Μέρκελ ότι δεν θα προσφερόταν καμία βοήθεια στη χώρα. Η Γερμανίδα καγκελάριος είχε κερδίσει αυτό τον γύρο.
Ορισμένοι Ευρωπαίοι ηγέτες πίστευαν ότι η κ. Μέρκελ επιδίωκε να κερδίσει χρόνο για λόγους εσωτερικών πολιτικών αναγκών. Ο κεντροδεξιός κυβερνητικός της συνασπισμός είχε μπροστά του τις κρίσιμες περιφερειακές εκλογές της 9ης Μαΐου στη Βόρεια Ρηνανία - Βεστφαλία, που αποτελεί το πολυπληθέστερο ομόσπονδο γερμανικό κράτος. Οι δημοσκοπήσεις έδειχναν ότι οι ψηφοφόροι της Μέρκελ έπνεαν μένεα με την προοπτική μιας διάσωσης των σπάταλων Ελλήνων. “Ήταν σαφές ότι οι εκλογές έπαιζαν σημαντικό ρόλο”, δήλωσε ο Υπουργός Οικονομικών μιας άλλης χώρας της Ευρωζώνης. Οι εκπρόσωποι της Γερμανίδας καγκελάριου αρνούνταν πάντως επίμονα ότι η Βόρεια Ρηνανία - Βεστφαλία επηρέασε την τακτική της Μέρκελ απέναντι στο ελληνικό ζήτημα.
Η καγκελάριος προσπάθησε να χαλιναγωγήσει τις φήμες για ένα επικείμενο εγχείρημα διάσωσης της Ελλάδας που άναψαν μια Παρασκευή στα τέλη Φεβρουαρίου όταν ο επικεφαλής της μεγαλύτερης γερμανικής τράπεζας, ο διευθύνων σύμβουλος της Deutsche Bank Τζόζεφ Άκερμαν εμφανίστηκε μυστηριώδως στην Αθήνα για διαβουλεύσεις με την ελληνική πολιτική ηγεσία. Ο κ. Άκερμαν είχε την ιδέα παροχής πιστώσεων άνω των 30 δις ευρώ στην Ελλάδα – ποσό που κατά το ήμισυ θα προέρχονταν από τη Γερμανία και τη Γαλλία, και κατά το ήμισυ από μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες.
Η μεσολάβηση Άκερμαν
Σε τηλεφωνική κλήση του από την Αθήνα εκείνη την ημέρα, ο Τζόζεφ Άκερμαν προσπάθησε να πλασάρει την πρόταση αυτή στον επικεφαλής οικονομικό σύμβουλο της Γερμανίδας καγκελαρίου Γιένς Βάιντμαν. Η απάντηση ήταν: απαράδεκτη. “Δεν μπορείς να πεις στους Έλληνες ότι αυτό αποτελεί προσφορά της γερμανικής κυβέρνησης”, δήλωσε ο κ. Βάιντμαν, φοβούμενος την ήδη ευρέως διάχυτη εντύπωση ότι ο Άκερμαν ενεργούσε σαν ενδιάμεσος.
Ένας φωτογράφος τράβηξε τον Άκερμαν την ώρα που έβγαινε από το ελληνικό κοινοβούλιο. “Επισκέπτομαι συχνά την Ελλάδα γιατί αγαπώ τη χώρα και τον υπέροχο καιρό της” δήλωσε χαμογελώντας πριν εξαφανιστεί μέσα στη θωρακισμένη του Μερσεντές.
Στα μέσα Μαρτίου ο Έλληνας πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου ζήτησε ανοικτά από την Ευρώπη να παράσχει διαβεβαιώσεις στις αγορές βάζοντας χρήματα στο τραπέζι. Η κ. Μέρκελ, μιλώντας στο γερμανικό ραδιόφωνο, είπε ότι η Ελλάδα δεν χρειάζεται βοήθεια. Το επερχόμενο συμβούλιο κορυφής της ΕΕ επρόκειτο να εστιάσει σε άλλα ζητήματα – και οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν έπρεπε να αναπτύσσουν “λανθασμένες προσδοκίες”, κατέληξε η Γερμανίδα καγκελάριος.
Αλλά στο παρασκήνιο η κ. Μέρκελ άρχιζε να επεξεργάζεται μια στρατηγική που θα της επέτρεπε να κυριαρχήσει στον ενδεχόμενο σχεδιασμό. Η μυστική ομάδα δράσης είχε καταφέρει να συμφωνήσει σε ένα πράγμα: πως θα ήταν η Ευρώπη και όχι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο που θα διαχειριζόταν το οιοδήποτε εγχείρημα διάσωσης. Την ίδια αντίληψη είχε και το γερμανικό Υπουργείο Οικονομικών. Η συμμετοχή ενός οργανισμού με έδρα την Ουάσιγκτον σε ένα εγχείρημα διάσωσης της Ελλάδας θα αποτελούσε αναγνώριση ευρωπαϊκής αδυναμίας, δήλωνε κατηγορηματικά ο Γερμανός Υπουργός Οικονομικών Βόλφανγκ Σόιμπλε. Την ίδια άποψη συμμερίζονταν εξίσου κάθετα ο κ. Σαρκοζί, ο κ. Γιούνκερ και ο πρόοδρος της ΕΚΤ Ζαν Κλοντ Τρισέ. Η Μέρκελ, παρά ταύτα, τους ... άδειασε όλους. Οι σύμβουλοί της της έλεγαν πως η συνδρομή προς την Ελλάδα θα έπρεπε να παρουσιαστεί και να 'περάσει' στους επιφυλακτικούς συμπατριώτες της μόνο σαν μέρος ενός σαρωτικού προγράμματος οικονομικής προσαρμογής της Ελλάδας, που θα έφερε την υπογραφή του ΔΝΤ. Το κόστος ενός προγράμματος του ΔΝΤ θα απέτρεπε εξάλλου άλλα κράτη της Ευρωζώνης με υψηλό δημόσιο χρέος από το να ζητήσουν βοήθεια.
Η Μέρκελ νίκησε, η Ευρώπη όχι
Η ασυμφωνία έφτασε σε οριακό σημείο πριν τη διευρυμένη ανοιξιάτικη τακτική σύνοδο κορυφής της ΕΕ στις Βρυξέλλες στις 25 Μαρτίου. Εκείνο το απόγευμα, πριν τη συγκέντρωση του συνόλου των 27 πολιτικών ηγετών, η κ. Μέρκελ συνάντησε τον Ν. Σαρκοζί σε μια λιτή αίθουσα των κεντρικών γραφείων της ΕΕ. Η Γερμανίδα καγκελάριος συμφώνησε να ανακοινωθεί ότι η Ευρωζώνη θα προσέφερε χρηματοδοτική στήριξη στην Ελλάδα αν αντιμετώπιζε τον κίνδυνο στάσης πληρωμών – αλλά μόνο ως ύστατο καταφύγιο από τη στιγμή που η Ελλάδα θα έχει εξαντλήσει κάθε δυνατότητα πρόσβασής της στις κεφαλαιαγορές. Επί πλέον, μέρος του χρηματοδοτικού πακέτου θα έπρεπε να προέρχεται από το ΔΝΤ και θα ήταν το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο – όχι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή – ο οργανισμός που θα σχεδίαζε το ελληνικό μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα.
Ο Σαρκοζί διαμαρτυρήθηκε ενάντια στη συμμετοχή του ΔΝΤ, που είχε ως μεγαλύτερο μέτοχο του την αμερικανική κυβέρνηση. Η Ευρώπη δεν μπορεί να επιτρέψει να αποφασίζουν “οι Αμερικανοί” ποιος θα χρηματοδοτείται στην Ευρώπη, της είπε. Αλλά η κ. Μέρκελ επέμεινε ότι μόνο το ΔΝΤ είχε την απαραίτητη εμπειρία. Ο Νικολά Σαρκοζί, αναγνωρίζοντας ότι η χρηματοδοτική ισχύς της Γερμανίας ήταν απαραίτητη για οποιοδήποτε εγχείρημα διάσωσης, υποχώρησε απρόθυμα.
Στις 11 Απριλίου, όταν η κρίση της επενδυτικής εμπιστοσύνης διαχέονταν από την αγορά των ελληνικών ομολόγων και περνούσε στο τραπεζικό σύστημα της χώρας, η Ευρωπαϊκή Ένωση έβαλε εν τέλει 'λεφτά στο τραπέζι'. Όπως ήθελε η Γερμανία, τα 30 δις ευρώ του πρώτου έτους θα παρέχονταν υπό τη μορφή 15 ξεχωριστών διακρατικών δανείων μεταξύ των υπολοίπων κυβερνήσεων της Ευρωζώνης και της Ελλάδας, ενώ άλλα 15 δις ευρώ θα δάνειζε το ΔΝΤ. Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι έλπιζαν ότι το ποσό αυτό, που αρκούσε για την κάλυψη των ελληνικών αναγκών δανεισμού για ένα χρόνο, θα ήταν αρκετό για να ηρεμήσει τις αγορές. Δεν ήταν.
http://www.sofokleous10.g/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου