Εσπειραν μέτρα, θερίζουν μαύρες τρύπες Η ΠΤΩΣΗ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ, Η ΑΔΥΝΑΜΙΑ ΕΙΣΠΡΑΞΗΣ ΤΩΝ ΦΟΡΩΝ, Η ΕΚΡΗΞΗ ΤΗΣ ΑΝΕΡΓΙΑΣ ΚΑΙ Η ΜΕΙΩΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΔΟΧΩΝ ΘΑ ΚΟΣΤΙΣΟΥΝ ΣΕ ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΕΣΟΔΩΝ

Του ΘΑΝΟΥ ΤΣΙΡΟΥ tsiros@enet.gr

ΜΕ ΤΟΥΣ ΧΕΙΡΟΤΕΡΟΥΣ οιωνούς ολοκληρώνεται το πρώτο τρίμηνο της φετινής χρονιάς τόσο για τον κρατικό προϋπολογισμό όσο και για τα οικονομικά των ασφαλιστικών ταμείων.

Η δραματική πτώση στην κατανάλωση, τα φοροεισπρακτικά μέτρα, η έξαρση της ανεργίας αλλά και η αδυναμία του υπ. Οικονομικών να εφαρμόσει τις παρεμβάσεις που ψηφίζονται στη Βουλή, ή να προωθήσει μέτρα που εξαγγέλλονται, έχουν συνθέσει εκρηκτικό
κοκτέιλ για τα έσοδα.
Στα φορολογικά έσοδα του πρώτου διμήνου καταγράφεται ήδη υστέρηση της τάξεως των 865 εκατ. ευρώ. Και στο υπουργείο Εργασίας έχει χτυπήσει «κόκκινος συναγερμός», καθώς η έκρηξη της ανεργίας αλλά και η μείωση των αποδοχών έχουν υπολογιστεί ότι θα οδηγήσει σε απώλειες εσόδων της τάξεως των 2,5 δισ. ευρώ αν δεν υπάρξει βελτίωση. Και για τον Μάρτιο τα μαντάτα δεν αναμένεται να είναι ευχάριστα, καθώς:
Μετατέθηκε κατά έναν ολόκληρο μήνα η προθεσμία υποβολής των φορολογικών δηλώσεων για τους επαγγελματίες. Τον Μάρτιο δεν θα εκκαθαριστεί καμία φορολογική δήλωση, ενώ είναι πολύ πιθανό να υπάρξει και νέα παράταση.
Ακόμη δεν έχουν αποσταλεί τα εκκαθαριστικά σημειώματα για την πληρωμή του Φόρου Ακίνητης Περιουσίας που εκκρεμεί από πέρυσι. Εκκρεμεί ακόμη και η πληρωμή του ΕΤΑΚ, που έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί το 2009. Παρατάθηκε για τέσσερις μήνες η διαδικασία τακτοποίησης των ημιυπαίθριων, κάτι που «φρενάρισε» την προσέλευση στις πολεοδομίες.
Οι προκαταβολές
Η ανεργία εξαπλώνεται, με αποτέλεσμα να περιορίζονται τα έσοδα από την προκαταβολή του φόρου μισθωτών υπηρεσιών.
Η ύφεση κορυφώνεται στο α' τρίμηνο του έτους επηρεάζοντας τα έσοδα από τον ΦΠΑ. Εξαιρετικά μειωμένη (περίπου κατά 20%) είναι και η κατανάλωση καυσίμων λόγω της κρίσης στη Λιβύη, που έφερε νέες αυξήσεις.
Η κυβέρνηση έχει ήδη ανακοινώσει ότι θα προχωρήσει στη λήψη μέτρων ύψους 1,7 δισεκατομμυρίων ευρώ για να καλύψει τα «ανοίγματα» στον φετινό κρατικό προϋπολογισμό. Ομως ο κίνδυνος ακόμη και αυτό το ποσό να μην αποδεχτεί αρκετό είναι πλέον ορατός, καθώς οι προβλέψεις που έχουν ήδη γίνει αποδεικνύονται εκ των πραγμάτων εξαιρετικά ριψοκίνδυνες:
*Ο βασικός συντελεστής ΦΠΑ που εφαρμόστηκε κατά το φετινό πρώτο τρίμηνο του 2011 (23%) είναι κατά 21% υψηλότερος σε σχέση με τον αντίστοιχο που εφαρμόστηκε στο διάστημα Ιανουαρίου-Μαρτίου 2010. Αντίστοιχα, ο χαμηλός συντελεστής (13%) είναι κατά 44% υψηλότερος. Δεδομένου ότι από τον χαμηλό συντελεστή προέρχεται περίπου το 30% των συνολικών εσόδων από ΦΠΑ με το υπόλοιπο 70% να πηγάζει από τον βασικό συντελεστή, τα έσοδα από τον φόρο προστιθέμενης αξίας του πρώτου τριμήνου θα έπρεπε να είναι τουλάχιστον κατά 25% αυξημένα σε σχέση με τα αντίστοιχα περυσινά. Ακόμη και με τον συνολικό τζίρο της αγοράς να είναι μειωμένος κατά 10%, τα έσοδα έπρεπε να παρουσιάζουν αύξηση τουλάχιστον κατά 15%.
Για το πρώτο δίμηνο οι πληροφορίες κάνουν λόγο για ρυθμό αύξησης της τάξεως του 7-8%, κάτι που σημαίνει ότι υπάρχει σημαντική «διαρροή» εσόδων λόγω φοροδιαφυγής.
*Από την αύξηση των αντικειμενικών αξιών, έχουν προβλεφθεί έσοδα 200 εκατ. ευρώ. Παρά την προς τα κάτω αναθεώρηση του στόχου (στον προϋπολογισμό είχαν εγγραφεί έσοδα 400 εκατ. ευρώ για το 2011), η επίτευξή του κρίνεται αμφίβολη. Πρώτον, διότι το σύνολο των στελεχών της κτηματαγοράς πιέζει ώστε η αύξηση των αντικειμενικών αξιών να συνδυαστεί με μείωση των φορολογικών συντελεστών προκειμένου να μην παγώσει τελείως η κτηματαγορά. Και δεύτερον, διότι η αύξηση των αντικειμενικών αξιών μεσούσης της χρονιάς αποφέρει έσοδα μόνο από τις μεταβιβάσεις ακινήτων που έχουν πέσει στα τάρταρα και όχι από τους φόρους κατοχής ακινήτων (π.χ. ΦΜΑΠ).
*Η μία μετά την άλλη, οι μεγάλες επιχειρήσεις ανακοινώνουν δραματική μείωση εσόδων για τη χρήση του 2010. Πλέον είναι εξαιρετικά αμφίβολη η είσπραξη εσόδων 600 εκατ. ευρώ από τη νέα έκτακτη εισφορά που προβλέπεται από το μνημόνιο και τον κρατικό προϋπολογισμό. Αντίστοιχα, σημαντική κάμψη αναμένεται να καταγραφεί και στα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων. Στον προϋπολογισμό έχει προβλεφθεί υποχώρηση κατά 20% (από τα τρία στα 2,5 δισ. ευρώ), ποσοστό που κρίνεται αρκετά «αισιόδοξο» αν κρίνει κανείς από τα αποτελέσματα που ανακοινώνουν οι μεγάλες εισηγμένες επιχειρήσεις.
*Τα τεκμήρια διαβίωσης έχει σχεδιαστεί να αποδώσουν έσοδα 400 εκατ. ευρώ. Και αυτός ο στόχος κρίνεται επισφαλής, καθώς τα τεκμήρια μπορούν εύκολα να καταπολεμηθούν από τους «έχοντες» με τη βοήθεια των λογιστών τους (π.χ. με την επίκληση εισοδημάτων προηγούμενων ετών), ενώ εξ ορισμού πλήττουν κυρίως αυτούς που δηλώνουν χαμηλά εισοδήματα (και κατά συνέπεια έχουν περιορισμένη φοροδοτική ικανότητα).
* Από την τακτοποίηση αυθαίρετων κτισμάτων, στον προϋπολογισμό έχουν εγγραφεί έσοδα 400 εκατ. ευρώ, ενώ στο αναθεωρημένο μνημόνιο αναφέρεται ότι θα υπάρξει «αύξηση του ειδικού τέλους στα αυθαίρετα κτίσματα κατά 100 εκατ. ευρώ. Το αρμόδιο υπουργείο Περιβάλλοντος διαψεύδει ότι θα υπάρξει τακτοποίηση αυθαιρέτων. Μένει λοιπόν να φανεί αν το ποσό που έχει προϋπολογιστεί θα αντληθεί από τον έλεγχο για τον εντοπισμό των αυθαιρέτων και την επιβολή των προστίμων.
Καθυστερήσεις αναμένονται και από την είσπραξη των προστίμων για την τακτοποίηση των ημιυπαίθριων. Και αυτό διότι με την παράταση στην προθεσμία υποβολής των δηλώσεων για το τέλος Ιουνίου, μετατίθεται για το τέλος Οκτωβρίου και η προθεσμία καταβολής της πρώτης δόσης. Υπενθυμίζεται ότι όσοι έχουν ήδη ενταχθεί στη ρύθμιση υποχρεούνται να πληρώσουν την πρώτη δόση μέχρι τις 28 Απριλίου.

Η μείωση των αποδοχών φέρνει λιγότερους φόρους

Στις φορολογικές δηλώσεις του 2011 θα αποτυπωθεί πρώτη φορά η μείωση των αποδοχών των μισθωτών και των συνταξιούχων.

Μείωση εισοδήματος κατά 10% οδηγεί σε συρρίκνωση του φόρου ακόμη και κατά 20% ή 30%, καθώς ο φορολογούμενος καταλήγει να φορολογείται όχι μόνο για μικρότερο εισόδημα αλλά και με χαμηλότερο φορολογικό συντελεστή.
Μεγαλύτερη θα είναι η ζημιά του κράτους, για όσους εκτός από το μισθό ή τη σύνταξή τους, εμφανίζουν και ένα εισόδημα από άλλη πηγή (π.χ. ενοίκιο). Κι αυτό διότι ακόμη και στην ιδανική περίπτωση που δεν έχει παρατηρηθεί μείωση στο εισόδημα από ενοίκια, θα εφαρμοστεί χαμηλότερος φορολογικός συντελεστής.
Με εισόδημα από δύο πηγές
Ενα παράδειγμα είναι χαρακτηριστικό: Μισθωτός του Δημοσίου υπέστη μείωση κατά 15% στις ετήσιες αποδοχές του και αντί για 30.000 ευρώ το 2010, θα δηλώσει 25.500 ευρώ στη δήλωση του 2011. Ταυτόχρονα εμφάνιζε εισόδημα 10.000 ευρώ από ενοίκια, το οποίο θα παραμείνει σταθερό και φέτος. Για το 2010, εκλήθη να πληρώσει συνολικά 8.000 ευρώ.
Για το 2011, θα καταβάλει 6.380 ευρώ. Δηλαδή, ενώ το εισόδημα υποχωρεί κατά 11,25% (από τα 40.000 στα 35.500 ευρώ) ο φόρος μειώνεται κατά 20,25%, δηλαδή με σχεδόν διπλάσιο ποσοστό.ENET