Σε ποιους ποντάρει η κυβέρνηση για βοήθεια

Δύο χρόνια παράταση, 1+1, ώστε να μειώσει το έλλειμμα στο 3%, ετοιμάζεται να ζητήσει η κυβέρνηση από την Ε.Ε., μετά τις επισημάνσεις στελεχών του ΔΝΤ ότι και η εκτέλεση του φετινού προϋπολογισμού είναι επισφαλής λόγω της μεγάλης ύφεσης αλλά και της παράλυσης του κρατικού μηχανισμού.
Έτσι, αντί για το 2015, οπότε λήγει η διορία βάσει της δανειακής σύμβασης, το οικονομικό επιτελείο αναμένεται να κάνει κρούση στους εταίρους της ευρωζώνης για παράταση μέχρι το 2017. Η πρώτη
ημιεπίσημη αναφορά αναμένεται να γίνει κατά τη διάρκεια των working gro ups  που διαμορφώνουν τις κρίσιμες ατζέντες του συμβουλίου του Eurogroup, το οποίο θα εξετάσει τα τε­κταινόμενα στην Ελλάδα τη Δευτέρα 16 Μαΐου. Το πρόσχημα για την παράταση «βρέθηκε» στην αναθεώρηση του ελλείμματος του 2010 στο 10,5%, από 9,6%, λόγω κρυφών χρεών του Δημοσίου. Βεβαίως, σε δεύτερη ανάγνωση και κοιτώντας πιο προσεκτικά τις ανακοινώσεις της Eurostat, η αναθεώρηση των ελληνικών στοιχείων δεν έγινε μόνο για το δημοσιονομικό έτος 2010, αλλά και για το 2008, το οποίο υποτίθεται ότι έχει «κλείσει» οριστικά με τις αναπροσαρμογές που έγιναν πέρυσι!
Τόσο το χρέος όσο και το έλλειμμα του 2008 τσίμπησαν 0,4%, ενώ και το χρέος του 2009 τσίμπησε 0,3%, γεγονός που δείχνει ότι πολλές από τις οφειλές του Δημοσίου καταγράφηκαν σε παρελθόντα έτη και «ξαλάφρωσαν» το έλλειμμα του 2010. Σε διαφορετική περίπτωση το έλλειμμα θα άγγιζε το απαγορευτικό 11% προκαλώντας μεγάλη αναταραχή στις αγορές.
Ενδείξεις ότι ακόμη και η τρόικα ήταν ενήμερη για αύξηση του ελλείμματος κοντά στο 11% το 2010 βρίσκονται στη σελίδα 67 της τρίτης αξιολόγησης της Ελλάδας από το ΔΝΤ, που δημοσιεύτηκε στις 16 Μαρτίου. Στην έκθεση εκτιμάται ότι το έλλειμμα θα αναπροσαρμοστεί στο 11% και προειδοποιεί ότι, εάν ο προϋπολογισμός του 2011 δεν εφαρμοστεί πλήρως, τότε το δημοσιονομικό πρόγραμμα της Ελλάδας «θα αποτύχει».

Σκληρό παιχνίδι
Οι αποφάσεις για το αίτημα της Ελλάδας για επιμήκυνση θα κριθούν εν πολλοίς από τους υπουργούς Οικονομικών της ευρωζώνης. Με τη διαφορά όμως ότι τώρα οι ενστάσεις για τον δημοσιονομικό εκτροχιασμό της χώρας μας έχουν αρχίσει να διαφαίνονται και τα σκληροπυρηνικά μπλοκ να ξαναδημιουργούνται με ορίζοντα την πολιτική διαπραγμάτευση για τον ρόλο που θα παίξει ο προσωρινός μηχανισμός EFSF μέχρι το 2013. Εάν θα είναι σε θέση δηλαδή να δίνει δάνεια στην Ελλάδα ια να επαναγοράσει χρέος της.
Το οικονομικό επιτελείο επιμένει να παίζει το χαρτί του συστημικού κινδύνου και προσπαθεί να εκμεταλλευτεί την «ανάγκη» να πετύχει το πρόγραμ­μα του μνημονίου τόσο από τον επίτροπο Όλι Ρεν όσο και από τον πρόεδρο της ΕΚΤ Ζαν Κλοντ Τρισέ.
Βεβαίως το παιχνίδι πίσω από τις κλειστές πόρτες είναι πολύ πιο σοβαρό και δεν έχει να κάνει με την καλή πρόθεση απέναντι στη χώρα μας, αλλά με το παιχνίδι εξουσίας μεταξύ Κομισιόν, ΕΚΤ και Γερμανίας, η θέση της οποίας ενισχύεται κάθε φορά που τα προγράμματα των ευρωπαϊκών οργάνων αποτυγχάνουν. Το Βερολίνο δεν έκρυψε ποτέ τις βλέψεις του για συνδιαχείριση και έλεγχο των οικονομιών της ευρωζώνης, κάτι το οποίο πέτυχε με την επιβολή του Συμφώνου για το Ευρώ «Euro Plus » που τίθεται σε ισχύ τον Ιούλιο του 2013.

Ερωτήματα και δυσπιστία
Όμως η συνεχιζόμενη αστάθεια στην αγορά ομολόγων και η πιθανότητα - έστω και μικρή - αίτησης της Ισπανίας για βοήθεια ενεργοποιούν την Καγκελαρία να πάρει τα ηνία από τώρα. Γι’  αυτό ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε έχει ζητήσει δική του έκθεση για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους δείχνοντας ότι δεν εμπιστεύεται πλέον τις εκθέσεις της τρόικας για την ελληνική οικονομία.
Ας μην ξεχνάμε ότι, βάσει της δανειακής σύμβασης που υπέγραψε η Ελλάδα τον Μάιο του 2010, οι χώρες - μέλη της ευρωζώνης έχουν δικαίωμα να αρνηθούν την εκταμίευση μιας δόσης εάν οι στόχοι του μνημονίου δεν πληρούνται και το δημόσιο χρέος κριθεί μη βιώσιμο.
Σύμφωνα με διασταυρωμένες πληροφορίες του «Π», η Κομισιόν έχει διαμηνύσει στην κυβέρνηση ότι, εάν το δημοσιονομικό πλαίσιο του 2012-2015 αυστηροποιηθεί και τα μέτρα του 2011 συμπεριλάβουν μεγαλύτερες περικοπές στις δαπάνες από ό,τι προβλέπουν οι στόχοι, τότε θα υποστηρίξει το αίτημα της παράτασης για αναπροσαρμογή του ελλείμματος κατά 1+1 χρόνια.
Παραμένει ερώτημα εάν τα επιχειρήματα πίσω από την παράταση θα πείσουν αυτούς που πρέπει, δηλαδή τους εταίρους μας στην ευρωζώνη. Και αυτό διότι ο σκληρός πυρήνας (Γερμανία, Αυστρία, Ολλανδία, Φινλανδία) έχει διαφορετική εκτίμηση ως προς το γιατί το μνημόνιο δεν «περπάτησε» στην Ελλάδα και έχει διαμηνύσει ότι «πολιτικές χάρες τέλος».
Διπλωματικές πηγές αναφέρουν ότι η Ελλάδα πάτησε πάνω στην ανοχή της Ε.Ε. για πίστωση χρόνου το 2010 με τη λογική ότι υπήρξε μια άνευ προηγουμένου αναθεώρηση του ελλείμματος και ύφεση πάνω από 6%, ενώ προσπαθεί να κάνει το ίδιο και για το 2011.
Η δυσφορία των Γερμανών έγκειται στο γεγονός ότι και στις τρεις αξιολογήσεις της τρόικας υπήρχαν προειδοποιήσεις για μεγαλύτερη ύφεση, εκτιμήσεις για χαμηλότερα έσοδα (ο στόχος αναθεωρήθηκε προς τα κάτω τρεις φορές) και για μη διατηρήσιμη μείωση στις δαπάνες. Η ελληνική κυβέρνηση, όμως, όχι μόνο δεν προχώρησε στην έγκαιρη αντιμετώπιση των κινδύνων, αλλά επέμενε σε μη ρεαλιστικές προβλέψεις, με αποτέλεσμα ο εκτροχιασμός του προγράμματος να τείνει να είναι μη αναστρέψιμος και τα ελληνικά ομόλογα να δέχονται συνεχείς πιέσεις.
Η δυσπιστία, όπως επαναλαμβάνουν συνεχώς Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, έχει να κάνει και με το διαπιστωμένο πλέον φαινόμενο ότι τα περισσότερα διαρθρωτικά μέτρα που θα μπορούσαν να φέρουν την οικονομική ανάκαμψη παραμένουν στα χαρτιά και όσα εφαρμόζονται είναι κατεξοχήν φοροεισπρακτικά και αντιαναπτυξιακά.

Τι κρύβει η παράταση
Πίσω από τις προσπάθειες της κυβέρνησης για την παράταση κρύβεται και η έμμεση παραδοχή ότι είναι πλέον εξαιρετικά δύσκολο να πιάσει τους στόχους του μνημονίου, με αποτέλεσμα να σφυροκοπείται η χώρα μας από τις αγορές κάθε μήνα που τα στοιχεία δείχνουν πτώση στα έσοδα και αύξηση στις δαπάνες. Με τη διετή περίοδο χάριτος, το οικονομικό επιτελείο εικάζει ότι η δυσπιστία των αγορών θα μειωθεί, αφού οι στόχοι θα αναθεωρηθούν και θα γίνουν πιο ρεαλιστικοί.
Ενώ λοιπόν έτσι θεωρείται ότι μπορεί να ανοίξει ο δρόμος για επάνοδο στις αγορές το 2012, όταν τα χρήματα του μνημονίου τελειώσουν, οι ψυχραιμότεροι αναφέρουν ότι με την παράταση προεξοφλείται ουσιαστικά και η αίτηση της Ελλάδας για νέο δάνειο και βεβαίως νέο μνημόνιο. Και μάλιστα με τους όρους του Μόνιμου Μηχανισμού Στήριξης ESM, που προβλέπει την πιθανότητα ελεγχόμενης πτώχευσης.
Το δημόσιο χρέος, από το οποίο πηγάζουν τα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας, θα εξακολουθήσει να είναι εστία αποσταθεροποίησης, καθώς κινείται σαφώς πολύ υψηλότερα από τις επίσημες εκτιμήσεις και έτσι είναι δύσκολο να πει κανείς με σιγουριά εάν μια παράταση θα απορροφήσει τους κραδασμούς της αγοράς για δύο ολόκληρα χρόνια.
Παράγοντας αποσταθεροποίησης θεωρούνται και τα δημοσιονομικά στοιχεία, τα οποία ενδέχεται να αναθεωρούνται ανά έξι μήνες από την Eurostat. Αξιωματούχοι της τρόικας έχουν αναφέρει από τον περασμένο Φεβρουάριο ότι θα χρειαστούν άλλα δύο χρόνια πριν καταγραφούν πλήρως τα κρυφά χρέη και οι οφειλές του Δημοσίου σε ασφαλιστικά ταμεία, Τοπική Αυτοδιοίκηση, νοσοκομεία και ΔΕΚΟ.
Για να ησυχάσουν όμως οι αγορές, τόσο η κυβέρνηση όσο και η τρόικα γνωρίζουν ότι πρέπει να αναδιαρθρωθεί το χρέος στο σύνολό του. Ενώ η επιδίωξη του οικονομικού επιτελείου είναι η παράταση της διάρκειας των ομολόγων που λήγουν την επόμενη πενταετία, όλα δείχνουν ότι οι σκληροπυρηνικές χώρες προτιμούν σκληρή αναδιάρθρωση με κούρεμα ομολόγων σε συνεννόηση με τους ιδιώτες και βεβαίως με τη συνοδεία ενός σκληρού σχεδίου συρρίκνωσης του χρέους στα επίπεδο του 60% του ΑΕΠ, που είναι και το όριο του Συμφώνου Σταθερότητας.

Μακρύ το τούνελ
Οι αναλυτές της αγοράς δεν «διαβάζουν» πίσω από τις δηλώσεις των αξιωματούχων της ΕΚΤ ότι «η αναδιάρθρωση δεν λύνει το πρόβλημα» άρνηση στην εν λόγω λύση, αλλά τη διαπίστωση ότι, ακόμη και με ένα κούρεμα, το ελληνικό χρέος θα συνεχίσει την ανιούσα, με αποτέλεσμα σε λίγα χρόνια να βρίσκεται στα ίδια, μη επιτρεπτά επίπεδα.
Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι φαίνεται πως ζητούν πλέον επίμονα το πλάνο συρρίκνωσης του χρέους στο 60%, όσο σκληρό κι αν είναι, προκειμένου να συζητήσουν την πιθανότητα νέων δανείων από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό.
Όπως έχουμε γράψει στο παρελθόν, οι πολιτικές συστοιχίες στην Ε.Ε. είναι αυτές που θα κρίνουν ποια πρόταση για αναδιάρθρωση θα περάσει, όμως οι εξελίξεις σίγουρα δεν ευνοούν τη χώρα μας. Για παράδειγμα, ύστερα από μια πιο ψύχραιμη ματιά της τρόικας, διαπιστώθηκε ότι το φιλόδοξο πακέτο των αποκρατικοποιήσεων των 50 δισ. ευρώ μπορεί να «πιάσει» μετά βίας 17 δισ., με αποτέλεσμα η μείωση του χρέους να είναι ανεπαίσθητη, σχεδόν αμελητέα, εάν υπολογίσουμε μόνο την αύξηση των τόκων από την άνοδο των επιτοκίων του ευρώ.
Εάν συνυπολογίσουμε ότι τα τεχνάσματα που ακολουθεί η κυβέρνηση μπορούν να οδηγήσουν μόνο σε νέα δάνεια και νέα μνημόνια, που βεβαίως πρωταρχικό στόχο θα έχουν να εξυπηρετούνται μόνο τα προηγούμενα χρεολύσια (ώστε να διασφαλίζονται οι δανειστές μας) και όχι οι ανάγκες του κράτους (μισθοί, συντάξεις) ή αναπτυξιακά σχέδια, τότε μπορεί να συμπεράνει κανείς ότι το τούνελ της κρίσης θα είναι μακρύ για την Ελλάδα.

Επικοινωνία και πραγματικότητα
Τα παιχνίδια εξουσίας αναμένεται να κορυφωθούν μέχρι τη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε. στο τέλος Ιουνίου, όπου θα αποσαφηνιστούν οι προθέσεις από όλα τα μέτωπα. Η κυβέρνηση έχει ήδη τεθεί σε συναγερμό για την αλλαγή κυβερνήσεων εντός της ευρωζώνης και την άνοδο των κομμάτων που θεωρούν ότι η Ελλάδα είναι βαρίδι για την ανάκαμψη της ευρω-οικονομίας. Το Μαξίμου, σε παρασκηνιακές διαβουλεύσεις, προσπαθεί να επιτύχει την 1+1 επιμήκυνση πριν τα πράγματα δυσκολέψουν και διαφανεί ότι ο δημοσιονομικός εκτροχιασμός δεν οφείλεται μόνο στην ύφεση...
Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται και οι πρόσφατες δηλώσεις του Όλι Ρεν περί αναθεώρησης του ελληνικού προγράμματος τον Ιούνιο. Βεβαίως οι κωδικοποιημένες δηλώσεις μπορεί να ερμηνευτούν ποικιλοτρόπως και αφήνουν ανοικτά όλα τα μέτωπα, ακόμη και αυτό της αναδιάρθρωσης του χρέους - με ή χωρίς «κούρεμα» των ομολόγων.
Μια ενδεχόμενη ανακοίνωση για επιμήκυνση του χρέους, άρα αναδιάρθρωση ήπιας μορφής, θα μπορεί να περάσει επικοινωνιακά εάν συνοδεύεται με παράταση 1+1 έτη στη μείωση του ελλείμματος, κάτι που η κυβέρνηση μπορεί να «πλασάρει» ως επιβράβευση των προσπαθειών της Ελλάδας και λιγότερα μέτρα τα επόμενα χρόνια.
Βεβαίως κάτι τέτοιο απέχει πολύ από την πραγματικότητα, καθώς κανείς στην Ε.Ε. δεν είναι διατεθειμένος να δώσει παρατάσεις στη χώρα μας χωρίς να συνοδεύονται από νέα μνημόνια και σκληρές δεσμεύσεις. Με άλλα λόγια έρχονται πολλά μικρά μνημόνια... ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ