Προς αποτελεσματική θεραπεία για τον καρκίνο του ήπατος

Φως στα γενετικά μυστικά ενός πολύ «δύσκολου» καρκίνου, αυτού του ήπατος, ρίχνει μια νέα μελέτη που δημοσιεύεται στην έγκριτη επιθεώρηση «Cell» και φέρει έντονη ελληνική υπογραφή – ή μάλλον πολλές υπογραφές. Ερευνητές από το Τμήμα Ανοσολογίας του Καρκίνου στο Ινστιτούτο Ντέινα Φάρμπερ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ (Μαρία Χατζηαποστόλου, Χρήστος Πολυτάρχου, Αλεξάνδρα Δρακάκη) με επικεφαλής τον έλληνα επίκουρο καθηγητή Βιολογίας του Καρκίνου κ. Δημήτρη Ηλιόπουλο σε συνεργασία με ειδικούς του Τμήματος Βιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) υπό την
καθηγήτρια κυρία Μαργαρίτα Χατζοπούλου – Κλαδαρά (συνεργάστηκε η μεταδιδακτορική ερευνήτρια κυρία Ελένη Αγγελίδου), διεπίστωσαν ότι μεταλλάξεις του γονιδίου ΗNF4a «πυροδοτούν» την εμφάνιση καρκίνου στο ήπαρ.
Όπως εξηγεί στο Βήμα ο κ. Ηλιόπουλος το συγκεκριμένο γονίδιο είχε συνδεθεί με τη φυσιολογική ανάπτυξη και λειτουργία του ήπατος, δεν είχε όμως διερευνηθεί ποτέ ως σήμερα ο ρόλος του στον ηπατοκυτταρικό καρκίνο. Μάλιστα τη δράση του σημαντικού μεταγραφικού παράγοντα που κωδικοποιείται από το γονίδιο μελετά εδώ και περίπου μια 20ετία η ομάδα της κυρίας Χατζοπούλου στη Θεσσαλονίκη – η ενδελεχής αυτή έρευνα αποτέλεσε και το έναυσμα για περαιτέρω διερεύνησή του.
Σημαντικό ογκοκατασταλτικό γονίδιο
Προκειμένου να «φωτίσουν» την πιθανή σχέση μεταξύ του HNF4a και του καρκίνου του ήπατος οι ειδικοί μελέτησαν την έκφραση του γονιδίου σε ασθενείς με τη νόσο αλλά και σε καλλιέργειες κυττάρων. Ανακάλυψαν ότι ασθενείς με ηπατοκυτταρικό καρκίνο εμφάνιζαν χαμηλή έκφραση του γονιδίου ενώ όταν γινόταν καταστολή της έκφρασης του γονιδίου σε φυσιολογικά κύτταρα του ήπατος που βρίσκονταν σε καλλιέργεια αυτά μέσα σε σύντομο διάστημα μετατρέπονταν σε καρκινικά. Σύμφωνα με τον κ. Ηλιόπουλο «τα αποτελέσματα αυτά μας έδειξαν ότι το HNF4a  αποτελεί ένα σημαντικό ογκοκατασταλτικό γονίδιο».
Στη συνέχεια οι ερευνητές σκέφτηκαν ότι εάν κατάφερναν να αυξήσουν την έκφραση του γονιδίου σε ασθενείς με ηπατοκυτταρικό καρκίνο, τότε ίσως θα μπορούσαν να βρουν μια αποτελεσματική θεραπεία για την ασθένεια. Εντόπισαν ένα μικρό μόριο RNA και συγκεκριμένα το αποκαλούμενο mir124 το οποίο δοκιμάστηκε ως θεραπεία σε ποντίκια με καρκίνο του ήπατος. Τα πειράματα διεξήχθησαν σε συνεργασία με τον καθηγητή Μάικλ Κάριν από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Σαν Ντιέγκο.
Εναρξη κλινικών δοκιμών
Όπως προέκυψε, η ενδοφλέβια χορήγηση του mir124 μία φορά την εβδομάδα επί τέσσερις εβδομάδες οδήγησε σε «εξαφάνιση» των καρκινικών όγκων στο 80% των πειραματοζώων χωρίς να παρουσιαστούν παρενέργειες. Με βάση αυτά τα τόσο ενθαρρυντικά αποτελέσματα οι επιστήμονες ξεκινούν μέσα στο 2012 κλινικές δοκιμές φάσης Ι σε ασθενείς με ηπατοκυτταρικό καρκίνο οι οποίες θα διεξαχθούν στο Ντέινα Φάρμπερ, ελπίζοντας ότι η προσέγγισή τους θα οδηγήσει κάποια στιγμή σε νίκη ενάντια σε έναν άκρως «δύστροπο» εχθρό.BHMA